ارتباط دو الگوی دریای شمال- خزر ( NCP) و شرق اروپا- شمال شرق ایران (ENEI) با بسامد رخداد سرماهای فرین دوره سرد سال ایران

هدف این پژوهش شناسایی ارتباط بین دو الگوی دریای شمال-خزر و شرق اروپا- شمال­شرق ایران با بسامد رخداد سرماهای فرین ایران زمین طی دوره سرد سال است. برای اجرای آن از داده­های میانگین دمای روزانه­ی ۶۶۳ ایستگاه همدید و اقلیمی روی پهنه ایران طی بازه زمانی ۱/۱/۱۹۶۲ تا ۳۱/۱۲/۲۰۰۴ به مدت ۱۵۷۰۶ روز استفاده شد. داده­های دمای روزانه به کمک روش درون­یابی فضایی کریگینگ در یاخته­هایی با ابعاد ۱۵ × ۱۵ کیلومتر درون­یابی شدند. چون هدف بررسی ارتباط بین رخداد سرماهای فرین هر یاخته در دوره سرد سال با دو الگوی دریای شمال-خزر و شرق اروپا- شمال­شرق ایران بود یک ماتریس با ابعاد ۷۱۸۷×۷۸۵۳ روز به دست آمد که روی سطرها روزها و روی ستون­ها یاخته ها (۷۱۸۷) قرار گرفت. سپس به کمک روش فوجیبه و همکاران (۲۰۰۷) بسامد رخداد سرماهای فرین ایران برای هر ماه از دوره سرد سال محاسبه شد. ارتباط بین رخداد سرماهای فرین هر یاخته در هر ماه از دوره سرد سال با دو الگوی دریای شمال-خزر و شرق اروپا- شمال­شرق ایران به کمک روش همبستگی و رگرسیون خطی برآورد شد. به طورکلی نتایج این پژوهش نشان داد که رخداد سرماهای فرین نیمه غربی کشور ارتباط مستقیم و معنی­داری با الگوی دریای شمال-خزر دارد. فاز مثبت الگوی دریای شمال-خزر منجر به افزایش رخداد سرماهای فرین در نیمه غربی کشور می­شود. همچنین یافته­ها بیانگر آن است که نقش الگوی شرق اروپا- شمال­شرق ایران به مراتب بیشتر از الگوی دریای شمال- خزر است. به طوری که نه تنها گستره مکانی مناطق دارای ارتباط معنی دار بیشتر است، بلکه شدت ارتباط نیز به مراتب بیشتر است. به نظر می­رسد با توجه به ویژگی های دو الگوی مورد بررسی، برای نیمه غربی کشور، بررسی ارتباط بین بسامد رخداد سرماهای فرین با الگوی دریای شمال- خزر و برای کل ایران، الگوی شرق اروپا- شمال­شرق ایران نتایج بهتر و دقیق­تری را برای توجیه بسامد رخداد سرماهای فرین نشان می­دهد.

کلیدواژه ها:

سرماهای فرین ، الگوی دریای شمال-دریای خزر ، الگوی شرق اروپا- شمال شرق ایران