درهم تنیدگی فلسفه سیاسی دولت و مبانی فکری اقتصاد لیبرال در آراء آدام اسمیت

بحث­هایی که امروزه تحت عنوان نظریه­های اقتصاد کلاسیک و نظام لیبرال میراث­دار آن مطرح می­گردد، بیشتر بر نقش انقلاب صنعتی در شکل­گیری این نظام تاکید دارد، حال آن که به نظر می­رسد؛ برای فهم صحیح اندیشه­ها و معناشناسی مفاهیمی مانند؛ «دست نامرئی» و «اقتصاد آزاد» که بنیانگذاران این نظام اقتصادی بویژه آدام اسمیت از خود بر جای گذاشتند، باید بر ماهیت سیاسی - حقوقی و حتی اخلاقی نظام مذکور نیز توجه نمود. به همین خاطر این تحقیق سعی دارد با بررسی برخی ویژگی­های بنیادین نظام مشروطه انگلستان عصر اسمیت هم­چون؛ مفهوم «دولت»، «نفع عمومی»، «آزادی» و سیر تکامل بعدی آنها، به این پرسش که چه عواملی در پدیداری مبانی نظری اقتصاد لیبرال توسط آدام اسمیت و نظریه­پردازان بعد از وی نقش مهمی را ایفاء نمودند؟ پاسخ مناسب دهد. نتایج تحقیق نشان می­دهد، مفاهیم کلیدی اقتصاد کلاسیک مورد تاکید آدام اسمیت، در واقع نسخه­هایی برای رفع آثار سوء اخلاقی - سیاسی بود که نظام مشروطه تازه تاسیس پس از انقلاب به دلیل عدم طرد سنت­های کهن فئودالیسم، ناگزیر بر اقتصاد سیاسی انگلستان تحمیل می­کرد. لذا هر چند تاملات فکری او امروزه در معنا و مفهومی متفاوت از خوانش اولیه خود توسط نئوکلاسیک­ها و دیگران درک می­شوند، اما به دلیل آنکه این مبانی فکری نزدیکی و همسوئی معناداری را میان نظام سیاسی و اقتصادی انگلستان بوجود آوردند، هنوز هم مورد توجه اقتصاددانان غرب قرار دارند و نظام اقتصادی آنان را علی­رغم روندهای تکاملی پس از اقتصاد کلاسیک، تاکنون نظامی بر پایه مبانی «فردگرایانه» نگاه داشته است.

کلیدواژه ها:

اسمیت ، اقتصاد کلاسیک ، دست نامرئی ، دولت ، نفع عمومی