تغییر اقلیم در ایران از دیدگاه تغییرات آب قابل بارش، نم ویژه و باد برداری

تغییرات زمستانه اقلیمی ایران و بخش هایی از کشورهای همسایه با بررسی تغییرات مکانی- زمانی پراسنج­های آب قابل بارش و نم­ویژه و باد برداری ارزیابی شد. در این راستا، اندازه ماهانه ژانویه تا مارس این پراسنج­ها برای دوره ۲۰۱۷-۱۹۶۰ در پیکسل­هایo۵/۲ * o۵/۲ از داده­های نسخه دوم بازتحلیل سازمان ملی جوی و اقیانوسی آمریکا فراهم گردید. چند ویژگی آماری (مانند میانگین فصلی) این داده­ها نخست برای در دو بازه زمانی ۲۹ ساله (۱۹۶۰ تا ۱۹۸۸ و ۱۹۸۹ تا ۲۰۱۷) و سپس برای پنج دوره ده ساله پیاپی و یک دوره هشت ساله (۲۰۱۷-۲۰۱۰) با هم مقایسه شد. کمترین اندازه آب قابل بارش و بیشترین اندازه نم ویژه در پهنه کوهستانی شمال­باختری، باختر و مرکز کشور دیده شد. در سنجش با بازه۱۹۶۰ تا ۱۹۸۸، بازه زمانی ۱۹۸۹ تا ۲۰۱۷ با کاهش معنی­داری در اندازه آب قابل بارش، نم ویژه، بادهای باختر­وزان و جنوب­وزان به ویژه در گستره جنوب باختری ایران روبرو بود. در بازه زمانی ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۹، بیشترین اندازه­های مثبت بی هنجاری در اندازه این پراسنج­ها برای بخش های بزرگی از ایران بویژه گستره­های باختری و جنوب باختری دیده شد. کمترین اندازه این پراسنجها نیز وابسته به دوره ۲۰۰۹-۲۰۰۰ بود. به جز دوره ۱۹۹۹-۱۹۹۰، اندازه­های آب قابل بارش و نم ویژه به گونه‎ای پیوسته برای دهه­های پس از ۱۹۷۰ کاهش یافته است. افزایش (کاهش) سرعت بادهای باختر­وزان و جنوب­وزان، با بیشتر (کم) شدن آب قابل بارش و نم ویژه در بخش های بزرگی از ایران همراه بوده است. در سنجش با دهه ۱۹۶۰، در دیگر دهه­ها و بویژه دو دهه ۲۰۰۰ و ۲۰۱۷ از سرعت این بادها کاسته شده و در برابر بادهای خشک خاور­وزان و شمال­وزان چیره می­شود.

کلیدواژه ها:

آب قابل بارش ، ایران ، تغییر اقلیم ، نم ویژه