بررسی تطبیقی الگوهای امنیتی پیرامون جمهوری اسلامی ایران

جمهوری اسلامی ایران به لحاظ موقعیت امنیتی منطقه ای در میان چهار حلقه امنیتی با ویژگی های متفاوت قرار گرفته است.تفاوت های موجود جنبه ماهیتی داشته و جمهوری اسلامی ایران ناگزیر است برای تدوین دیپلماسی و سیاست دفاعی و امنیتی،ویژگی ها و تفاوت های محیط امنیتی پیرامونی را مورد کنکاش قرار دهد. خلیج فارس در بخش جنوبی، حلقه موسوم به شامات در غرب، آسیای مرکزی و قفقاز در شمال و مجموعه کشورهای شرق شامل افغانستان، پاکستان و هند، این چهار حلقه را تشکیل می دهند. در این نوشتار ابتدا جنبه های نظری الگوهای امنیتی منطقه ای و تعاریف مجموعه های امنیتی منطقه ای مبتنی بر نظرات باری بوزان بیان می شود و در ادامه ویژگی های هر یک از مجموعه ها و حلقه های امنیتی پیرامون جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار می گیرد. سپس به تفاوت های ماهوی محیط امنیتی جمهوری اسلامی پرداخته می شود و در نهایت این نتیجه به دست می آید که الگوهای امنیتی در بخش های شمال و شرق کشور بیش تر جنبه مشارکتی دارد و در بخش های غرب و جنوب الگوهای هژمونیک غالب است. بدین ترتیب با ایجاد خطی فرضی از شمال غرب به جنوب شرق کشور می توان سیاست های دفاعی و امنیتی را با توجه به الگوهای متفاوت موجود تدوین نمود.

کلیدواژه ها:

محیط امنیتی ، خلیج فارس ، شامات ، آسیای میانه و قفقاز ، الگوهای امنیتی ، قطب آسیایی ، پیمان های امنیتی و دفاعی ، سیاست دفاعی