بازتاب عنصر مکان در ادبیات زندان مطالعه موردپژوهانه: (ورق پاره های زندان بزرگ علوی و یومیات الواحات صنع الله ابراهیم)

زندان و ادبیات وابسته به آن از دیرباز وجود داشته است. ادبیات زندان، ناله جان های فرهیخته ای است که به دلایل مختلف سیاسی، اجتماعی و اعتقادی به زندان رفته­ و طعم حبس و اسارت را چشیده­ و با قدرت بیان، به ثبت لحظه­های سخت و اندوه بار خویش پرداخته­اند. این ادبیات به دلیل طبیعت و ماهیت خاص خود از جنبه های مختلف عناصر ادبی چون عنصر مکان، زمان و شخصیت نیازمند بررسی دقیق است. از طرفی شناخت انواع مکان و راه و روش حضور آن در ادبیات زندان و همچنین ارتباط و تاثیر آن بر این نوع ادبیات نیز ملازم ممارست خاص است. نویسندگان در آثار هنری خود به مکان اهتمام ویژه ای داشته و آثار آنان با مکان روی دادن حوادث ارتباطی تنگاتنگ دارد. بزرگ علوی و صنع­الله ابراهیم، دو نویسنده در حوزه ادبیات زندان در ادب فارسی و عربی هستند. پژوهش تطبیقی حاضر در پی آن است که انگیزه های این دو نویسنده در روی آوردن به ادبیات زندان، نحوه به کارگیری انواع مکان و نیز تاثیر این عنصر را بر ورق پاره­های زندان بزرگ علوی و یومیات الواحات صنع­الله ابراهیم مورد بررسی قرار دهد. با وجود همانندی بسیار در رویکرد این دو نویسنده به ادبیات زندان، تفاوت های قابل ملاحظه­ای هم بین آن دو وجود دارد و در خصوص به کارگیری انواع مکان، علوی بیشتر از مکان باز و اختیاری اما ابراهیم از مکان بسته اجباری بهره جسته است. روش پژوهش در این مقاله، تحلیلی و توصیفی و بر اساس مکتب تطبیقی آمریکا است.

کلیدواژه ها:

واژگان کلیدی: بزرگ علوی ، صنع­الله ابراهیم ، ورق پاره­های زندان ، یومیات الواحات ، عنصر مکان ، ادبیات زندان