سوبژکتیویته زن و رهایی در اندیشه ژولیا کریستوا: ایدهای برای مشارکت امر نشانه ای خلاق در عرصه عمومی نمادین

در فلسفه سیاسی متاخر، راهحلهای متعددی برای رهایی سوژه زنانه از سرکوب و نابرابری ارائه شده است. برای مثال، فمنیستهای پساساختارگرای فوکویی از امتناع دائمی زنان، فمنیستهای پسامدرن بودریاری از حادسازی امر واقع مردانه، فمنیستهای شالودهشکن پسااستعماری همانند اسپیواک از واکاوی دوگانههای حاکم بر عقل محوری (لوگوسسنتریسم) مردانه استعماری، فمنیستهای پسامارکسیستی همانند سیلویا والبای از الحاق زنان به انقلاب سیاسی علیه سرمایهداری، فمنیستهای لیبرال متاخر همانند سوزان مولر اوکین از حقوق جهان شمول و... دفاع میکنند. در این میان، به نظر میرسد ژولیا کریستوا متفکری که در مرز میان مدرنیسم و پسامدرنیسم در حرکت است راهحلی متفاوت برای مسئله سوبژکتیویته زن ارائه میکند که بنا بر فرض نگارندگان مقاله، می تواند حاوی پیشنهادهای سازندهای برای جامعه ما در عصر حاضر باشد. بر این اساس، مقاله حاضر دو پرسش اصلی را طرح میکند: ۱. راهحل کریستوا برای رهایی سوژه زنانه از سرکوب و نابرابری چیست؟ ۲. این راهحل حاوی چه نتایج عملی و نظری برای جامعه ما در عصر حاضر است؟ به نظر میرسد ایده نبوغ زنانه راهحل خاص کریستوا برای رهایی سوبژکتیویته زن است که براساس آن زنان که بیش از مردان حاوی امر نشانهای اند می توانند در امر نمادین مردانه مشارکت کنند و آن را به تعادل برسانند. همچنین، به نظر میرسد مهم ترین نتایج این نظریه برای جامعه ما نیز بدین قرار است: ۱. به جای تغییرات رادیکال یا مقاومت منفی می توان از ایده مشارکت خلاقانه سوژه های نشانه ای زنانه در بافتار زبانی فرهنگی جامعه بهره برد؛ ۲. مشارکت سیاسی اجتماعی زنان ایرانی مستلزم نادیدهانگاشتن نهاد خانواده، نقشمادری، و ارزشهای زنانه نیست. مقاله حاضر از چارچوب نظری منطق درونی برای بازخوانی کلیت اندیشه کریستوا بهره میبرد. روش مقاله هم هرمنوتیک زمینهمحور است.

کلیدواژه ها:

امر نشانهای ، امر نمادین ، رهایی ، جامعه مدرن ، سوبژکتیویته ، نبوغ زنان