بررسی کمی و کیفی آلکالوئیدهای پیرولیزیدینی در اندام های ریشه، برگ،گلبرگ ها و بذور گیاه دارویی گاو زبان ایرانی

سابقه و هدف: آلکالوئیدهای پیرولیزیدینی دسته مهمی از سموم گیاهی هستند. تاکنون بیش از ۲۰۰ نوع از این آلکالوئیدها شناسایی شده است. گیاهان حاوی این آلکالوئیدها عامل مرگ و میر و بیماری زایی معنی داری در پستانداران از جمله انسان می باشند. در این مطالعه کمیت و کیفیت آلکالوئیدهای پیرولیزیدینی در اندام های مختلف گاو زبان ایرانی (Ëchium amoenum Fisch. & Mey.) در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: در این مطالعه وجود PÂs به صورت کیفی در اندام های ریشه، برگ، گلبرگ و بذرهای گیاه گاو زبان ایرانی با استفاده از معرف ارلیخ بررسی شد. ایجاد رنگ با شدت های مختلف در تمامی اندام ها به جز در بذور این گیاه وجود PÂs را ثابت کرد. هم چنین مقدار PÂs و N- اکساید آن ها بر اساس سنسیونین در نمونه ها با روش اسپکتروفتومتری تعیین شد. این روش برای آلکالوئیدها و سایر ترکیبات که یک بخش بازی غیر اشباع (حلقه D- پیرولین) دارند اختصاصی است. یافته ها: مجموعPÂs و N- اکساید محاسبه شده در ۵۰۰ میلی گرم از نمونه های ریشه ۰۵۳/۰- ۰۳۱/۰ میلی گرم، برگ ها ۳۶۹/۰ میلی گرم، گلبرگ ها ۰۲۶/۰ میلی گرم و در بذور این گیاه مواد PÂs در مقیاس قابل اندازه گیری مشاهده نگردید. استنتاج: در مقایسه با LD ۵۰ سنسیونین (mg/kg۲۴/۲±۱۲/۶۴) و دوز سمی کشنده پیرولیزیدین آلکالوئیدها (mg/kg ۱۶۷-۶) و دوز سمی غیرکشنده پیرولیزیدین آلکالوئیدها (mg/kg ۲۷-۲)، عملا نمونه های برگی گاو زبان ایرانی توانایی ایجاد عوارض حاد حاصل از PÂs را داشته و این در صورتی است که نمونه های بذری، گلبرگی و ریشه توانایی ایجاد این نوع از مسمومیت ها را ندارند. ولی در معرض قرار گرفتن طولانی مدت، حتی سطوح پایینی از PÂs ممکن است باعث آسیب فزاینده ای به ارگان های بدن و باعث هپاتوکسیسیتی شود.

کلیدواژه ها:

Ëchium amoenum ، pyrolizidine alkaloeid ، senecionin ، spectrophotometry ، آلکالوئیدهای پیرولیزیدینی ، گیاه ، گاوزبان ایرانی