پژوهشی درباره واژه های «رحمان» و «رحیم» براساس قاعده «زیاده المبنی تدل علی زیاده المعنی»

هرگاه حرفی به واژه­ای افزوده شود، به دنبال آن معنا هم افزون می­گردد. نحویان با قبول این قاعده، آن را بیشتر در باب فعل­های مزید، صیغه مبالغه، اسم اشاره و برخی حروف مانند نون تاکید ثقیله به کار گرفته­اند. یکی از مواردی که آنها براساس این قاعده به آن پرداخته­اند، بحث فرق میان دو واژه «رحمن» و «رحیم» است. نویسندگان مقاله، کوشیده­اند دو واژه رحمن و رحیم را با توجه به چارچوب و دامنه قاعده «زیاده المبنی تدل علی زیاده المعنی» بررسی کنند. در این مقاله ابتدا پیشینه­ای از این قاعده بیان شده، سپس رحمن و رحیم از لحاظ صرفی مورد بررسی قرار گرفته است تا براساس آن فرق­های میان دو واژه، بهتر تعیین شود. در واقع اختلاف در دیدگاه­ها از آنجا ناشی می­شود که صیغه فعلان در ابتدا برای صفت مشبهه وضع شده است و در ادامه، گروهی، در بیان تفاوت دو واژه رحمن نسبت به رحیم، مبالغه­بودن آن را بیان کرده­اند و همین مسئله موجب شده تا بحث تغییر کارکرد صیغه «فعلان» از صفت مشبهه به صیغه مبالغه مطرح شود. بحث دخیل بودن واژه رحمن هم مزید بر علت شد تا چالش در مورد فرق دو واژه رحمن و رحیم بیشتر شود.

کلیدواژه ها:

زیاده المبنی ، زیاده المعنی ، فعلان ، رحمن ، رحیم