تحلیل و ارزیابی کیفیت در فضاهای باز شهری برای گذران اوقات فراغت (مطالعه موردی شهر اراک)

فضاهای باز شهری پتانسیل زیادی برای انواع فعالیت های شهری دارند و ازجمله عملکردهای مهم این فضاها موضوع گذران اوقات فراغت است که در دهه های اخیر با توجه به سرعت رشد شهرنشینی و انقلابی که در سبک زندگی شهروندان رخ داده، اهمیت بیشتری نیز یافته است. پرداختن به موضوع کیفیت در فضاهای باز شهری برای گذران اوقات فراغت و تحلیل و شناسایی مهم ترین نماگرهای موثر بر کیفیت این فضاها می تواند برای مدیران و برنامه ریزان شهری اهمیت ویژه ای داشته باشد؛ بنابراین معرفی فرایندی که بتواند تحلیل و ارزیابی مناسبی از فضاهای باز شهری و عوامل موثر بر کیفیت آن ها ارائه کند، اهمیت داشته و از اهداف این تحقیق است. این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد کمی-کیفی و به صورت مطالعه موردی انجام شده است. در این پژوهش با استفاده از مبانی نظری، اقدام به معرفی ۴۵ نماگر کیفیت در فضاهای باز شهری (به عنوان چک لیست ارزیابی) شده و سپس با استفاده از تکنیک پیاده روی اکتشافی، نماگرهای مذکور در فضاهای باز منتخب شهر اراک مورد ارزیابی قرار گرفته و داده های لازم جمع آوری شده است. سپس با بهره گیری از مدل ساختاری اندازه گیری تحلیل عاملی، ضریب تاثیر هر نماگر به عنوان وزن معیارها احصا شده است و درادامه با استفاده از وزن هر نماگر و تکنیک TOPSIS، فضاهای باز مورد مطالعه، مقایسه و رتبه بندی شده اند. بدین ترتیب فرایندی کاربردی برای تحلیل و ارزیابی کیفیت در فضاهای باز شهری برای گذران اوقات فراغت معرفی شده است. براساس نتایج حاصل، مشخص شد نماگر های «وجود محوطه ها و امکانات بازی و هیجانات برای همه سنین» و «وجود و شرایط فضاهای دنج و خلوت و امکانات ایجاد آسایش اقلیمی» در ارتقای کیفیت فضاهای باز شهری برای گذران اوقات فراغت، از موثرترین نماگرها هستند. همچنین در فضاهای باز مورد مطالعه در شهر اراک، فضای «شهربازی لاله» و «پارک شهدای گمنام» به ترتیب رتبه های اول و دوم را برای گذران اوقات فراغت کسب کرده اند.

کلیدواژه ها:

فضاهای باز شهری ، اوقات فراغت ، ارزیابی کیفیت ، اراک