زنان کرد در حوزه عمومی: زمینهها، مولفه ها و فعالیتهای تشکلهای اجتماعی زنانه (مطالعه موردی: استان کردستان)

هم زمان با گشایش نسبی فضای سیاسی و برآمدن گفتمان جامعه مدنی و گسترش تقریبی حوزه عمومی در اواسط دهه ۱۳۷۰، زنان شهرنشین جامعه کردستان این امکان را یافتند که با ورود به حوزه عمومی تشکلهایی اجتماعی با محوریت امر زنانه و به قصد پیگیری مطالبات، حقوق و خواستهای زنان پیریزی کنند. این تشکلها از آن زمان تاکنون، بهرغم محدویتها و موانع ساختاری بسیار، به حیات و فعالیت خود ادامه دادهاند. موضوع این پژوهش چگونگی برساختهشدن سوبژکتیویته زنانه در این تشکلها، بهمثابه نمادی از حوزه عمومی، است؛ یعنی این مسئله که سوبژکتیویته زنانه در این تشکلها در متن چه زمینهها، مولفهها و فعالیتهایی و در مواجهه با کدام نوع قواعد و عرفها شکل میگیرد؟ و زنان چگونه در تقلای تثبیت موقعیت سوژگی خود از نو خود را در برابر دیگری مذکر تعریف میکنند؟ برای پاسخ به این پرسشها، با هجده نفر از فعالترین اعضا و بعضا پایهگذاران تشکلهای زنانه، در چهار شهر مهم استان کردستان، مصاحبههای عمیق به عمل آمده است. طبق نتایج بهدستآمده، از میان موثرترین زمینههای شکلگیری این تشکلها در کردستان میتوان به پیشنیههای تاریخی کنشگری عمومی زنان، رشد فزاینده ورود دختران به دانشگاهها، رواج نگرشهای فمینیستی و پیوستن روزافزون زنان به نیروی کار اشاره کرد. همچنین، تعاملها، مناسبات و فضاهایی که سوبژکتیویته زنان در این تشکلها در متن آنها شکل میگیرد واجد مولفههایی مثل روابط افقی اعضا، زنانگی معطوف به مقاومت، محوریت فعالیتهای مدنی و خشونتپرهیزی است. دستآخر اینکه فرایند تثبیت موقعیت سوژگی زنان در این تشکلها عمدتا از خلال تلاش آنها برای از آن خود کردن فضاهای عمومی مردانه، بازپسگیری گسترههای فعالیت مدنی از دیگری مذکر و تمرین فردیت و خودآیینی در پیشگاه عموم میگذرد. به باور زنان، بسط این تشکلها یگانه کورسوی امید رهایی آنان از کهنالگوی مردسالاری بازتولیدشده در وضعیت کنونی جامعه کردستان است.

کلیدواژه ها:

بازپسگیری ، دیگری مذکر ، روابط افقی ، زنانگی ، سوبژکتیویته