آسیب شناسی روانشناختی – جامعه شناختی نهاد خانواده در پارادایم های مدرنیته و پسامدرنیته: (رهیافت های ساخت گرایانه ترمیمی از قرآن، احادیث و حکمت ایرانی - اسلامی)

در پیوستار تاریخی، نهاد خانواده، همواره به عنوان رکنی مولد، ملجاء و کانون بیان عواطف، نخستین پایگاه شکل گیری شاکله شخصیتی و یادگیری رفتارجمعی در امنیت، رشد، توانمندسازی تن و روان فرد بوده است. به لحاظ جامعه شناختی، نهاد خانواده، اولین حلقه زنجیره اجتماع و سوگیری زیست جمعی است. در عصر جهانی شدن و خروج از محلی گرایی، تقابل ارزش ها و معیارهای سنت و مدرنیته، جدی تر و در خیلی از موارد، تعارض ها، پارادوکسی تر گشته اند. هدف این تحقیق، تلاش در جهت پرنمودن این خلاء پژوهشی و پاسخ یابی به این سئوال پژوهشی است که آسیب شناسی روانشناختی– جامعه شناختی نهاد خانواده در پارادایم های مدرنیته و پسامدرنیته چگونه می باشد؟ و چه رهیافت های ساخت گرایانه ترمیمی می توان از قرآن، احادیث و حکمت ایرانی – اسلامی بر این همه تعارضات و مشکلات انسان مدرن و پسامدرن ارائه نمود. یافته ها موید این هستند که: نهاد خانواده به مثابه یک نهاد اجتماعی، در پی سیر تحولات اجتماعی، بویژه در پارادایم های مدرنیته و پسامدرنیته، دچار دگرگونی ها و تحولات زیادی گشته است. این دگرگونی ها و تحولات، بویژه در دوران معاصر، نهاد خانواده را مواجه با چالش های ساختاری و کارکردی در سویه های مختلف (ابعاد خانواده)، (سبک زندگی)، (روابط اعضای خانواده)، (سیر تدریجی توزیع مجدد قدرت بسته به جایگاه جنسیتی)، (ازدواج)، (طلاق)، (تحصیل و اشتغال رو به فزونی زنان)، (آگاهی و نگرش های جدید برآمده از سطح تحصیلات)، (فرزندآوری و تعداد فرزندان) و. . . کرده است. نتیجه گیری اینکه مستفاد از آیه ۲۱ سوره روم: (و من آیاته ان خلق ربکم من ازواجا لتسکنوا الیها و جعل بینکم موده و رحمه). سه اصل آرامش (که از تعهد بر همدیگر برمی آید)، عشق (همان شورانگیزی و اشتیاق) و مهربانی (صمیمیت) است که قرن ها بعد در روانشناسی معاصر طی پژوهش های تحلیل عاملی از سوی روانشناسان برجسته ای همچون استرنبرگ، از میان حدود بیش از ۲۰۰ عامل تاثیر گذار در سعادت، خوش وقتی و استمرار روابط میان فردی در چارچوب عشق و استمرار نهاد خانواده، پس از حذف تدریجی و بترتیب عوامل و مولفه های فرعی تر و انتخاب عوامل و مولفه های اصلی تر و تاثیر گذار تر در هر مرحله، از طریق روش تحقیق تحلیل عاملی در نهایت به سه عامل و مولفه اصلی تعهد (آرامش)، صمیمیت (مهربانی) و شورانگیزی (عشق و اشتیاق) اشاره می نماید؛ که قرن ها قبل در قرآن به این مولفه ها اشاره شده است.

کلیدواژه ها:

آسیب شناسی ، نهاد خانواده ، پارادایم ، مدرنیته ، پسامدرنیته ، رهیافت ، قرآن ، احادیث و حکمت ایرانی-اسلامی.