تغییرات زمانی و مکانی گردوخاک در استان گلستان با استفاده از عمق نوری هواویزها و تاثیرپذیری این استان از بیابان های ترکمنستان

در این پژوهش با هدف بررسی نحوه توزیع سالانه و فصلی گردوخاک در استان گلستان و نحوه تاثیرپذیری آن از بیابان های ترکمنستان، نمودار تعداد روزهای همراه با گردوخاک با استفاده از داده های AOD (دارای همبستگی ۶۶/۰ با داده های دید افقی ایستگاه های همدیدی) بزرگ تر از ۵/۰ سنجنده MODIS، در بازه زمانی ۲۰۲۰-۲۰۰۰ موردمطالعه و همچنین نقشه تغییرات مکانی تعداد روزهای همراه با گردوخاک بررسی شد. به منظور بررسی شدت تاثیرپذیری استان گلستان از بیابان های ترکمنستان علاوه بر رهگیری مسیر انتقال گردوخاک با استفاده از خروجی مدل HYSPLIT برای یک رویداد منتخب از هر فصل، تحلیل همدیدی توسط داده های ERA۵، نیز انجام شد. شرایط همدیدی در روز منتخب از هر فصل بیانگر جریانات شمالی و وزش باد قابل توجه در منطقه بیابانی واقع در شرق دریای خزر است که این مطلب موجب خیزش خاک در بیابان های ترکمنستان و انتقال آن می شود و با استقرار پشته در تراز میانی وردسپهر، ماندگاری بیشتر گردوخاک رخ می دهد. بر اساس نتایج به­دست آمده در حقیقت دو بازه زمانی با رخداد کم (سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۷ (به جز سال ۲۰۰۳) و سال های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰) و یک بازه زمانی با رخداد زیاد (سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۵) وجود دارد که رابطه مستقیمی بین افزایش گردوخاک در بیابان های ترکمنستان و استان گلستان وجود دارد. در طول دوره آماری بیشترین مقدار AOD در هفتم سپتامبر سال ۲۰۲۰ با مقدار ۱/۴ رخ داده است. رهگیری مسیر انتقال گردوخاک با استفاده از خروجی مدل HYSPLIT نشان داد که منشا عمده گردوخاک استان از مناطق بیابانی ترکمنستان و خصوصا بیابان های بالکان می باشد.

کلیدواژه ها:

گردوخاک ، عمق نوری هواویزها (AOD) ، MODIS ، استان گلستان ، مدل HYSPLIT