تبیین جایگاه حق و قانون در نگرش کانت و اندیشه اسلامیی»

مفهوم حق و قانون از پرکاربردترین اصطلاحاتی است که در دانش های مختلفی چون فقه، حقوق، اخلاق و سیاست از آن استفاده می شود. کانت از فیلسوفان برجسته عصر روشنگری است که مباحث عمیقی را در تبیین مفهوم حق و قانون و نقش تعیین کننده آنها در عرصه علوم مختلف مطرح ساخته است. با توجه به تاثیر جدی اندیشه کانت بر فلاسفه مابعد خود، تبیین جایگاه حق و قانون در اندیشه ناب اسلامی و نقد دیدگاه او، زمینه مناسبی را برای طرح بحث فلسفی پیرامون حق و قانون در بستر اسلامی فراهم می سازد. در این پژوهش تلاش شده است پس از اشاره اجمالی به برخی از مبانی فلسفی کانت، به تشریح مفهوم حق و قانون و تبیین خاستگاه آنها در اندیشه ایشان و نقد آنها بر پایه آراء مطرح شده در اندیشه متعالی اسلامی پرداخته شود. برخلاف نگرش انسان بنیاد کانتی و رویکرد سوبژکتیو و تکیه بر عقل خودبنیاد که شاکله اصلی را در تحلیل مفهوم حق و قانون تشکیل می دهد و منافع و خواست و اراده انسان را محور شکل گیری و سازمان دهی قواعد و ضوابط قانونی قرار می دهد در نگاه اسلامی توجه به جهان بینی توحیدی و نگرش اله محور در تحلیل این دو مفهوم مهم جلوه می کند. ازاین رو با توجه به آموزه های حکمی اسلامی می توان بحث حق و قانون را در دو حوزه توصیفی و هنجاری مطرح نمود و ارتباط میان آن دو را مورد دقت قرار داد.

کلیدواژه ها:

حق ، قانون طبیعی ، قانون قضایی ، عقل محض ، کانت ، حکمت متعالیه