ریشه های سکولار و ظرفیت های پساسکولار اندیشه توماس آکوئینی

نسبت عقل و ایمان، پرسش حیاتی که حوزه اندیشه را همواره به خود مشغول داشته است، بعدی اجتماعی دارد. توماس آکوئینی، از جمله شاخص ترین طرف های این بحث، ضمن تاثیرگذاری گسترده در سیر تاریخ اندیشه، می تواند الهام بخش جامعه ی مدرنی دانسته شود که متولیان آن قصد داشتند، در مراتب سکولارسازی، پای دخیل بودن آموزه قدسی را از عرصه عمومی بزدایند. با این حال، نظرگاه های جامعه امروز نه مقتضی حذف دین از بستر اجتماع، بلکه جذب و دریافت روشن آن در عرصه ی عمومی و تلاش بر حفظ مشارکت باورمندان اعضاء خویش، به شرط تعامل عقلانی است. در همین راستا، الهیات سیاسی متاخر، در نظر به نواقص عقل مدرن سکولار، با انکار «وضع طبیعی محض» چندوچون نوع هم ارزی امر طبیعی و فراطبیعی را جستجو می کند. از این رو، اندیشه توماس، که به زعم برخی، محرکی در شکل گیری جامعه به ظاهر سکولار بود، ادعایی که در مقابل خود مستندات دعوی خوانش درون دینی شدیدا مسیحی را دارد، از نظرگاهی دیگر، می تواند نقش ویژه ای در شکل گیری اندیشه جامعه پساسکولار داشته باشد. در این مقاله ضمن بررسی دست مایه های اندیشه توماس در شکل گیری جامعه ی سکولار، با مرور چند خوانش و مناقشه، در سایه اشارات متفکرینی نظیر میلبنک و هابرماس، تاملاتی بر ظرفیت های موضع او برای جامعه ی پساسکولار خواهیم داشت.

کلیدواژه ها:

توماس آکوئینی ، عقل و ایمان ، آموزه قدسی ، سکولاریسم ، جامعه پساسکولار