نگاهی به ظرفیتهای آهنگسازی در فرم بسیط، با توجه به تعاریف موجود در رسالات مکتب منتظمیه

پرسش اصلی این نوشتار این است که ساختار فرمال ((بسیط)) به عنوان یکی از فرم­های موسیقی قدیم ایران چه خصوصیاتی دارد. هدف از طرح این پرسش ارائه ­ی راهکارهایی برای احیا و به­ کارگیری مجدد این قالب در آهنگسازی دوره ­ی معاصر موسیقی ایران است. در این رهگذر، ابتدا از میان مختصات تشریح شده توسط عبدالقادر مراغی و سپس با رجوع به آثار نویسندگان پس از وی، امکانات ساختار بسیط شناسایی و تشریح، و اشتراکات و تناقض ­های موجود در آن استخراج و دسته بندی شده است. در قدم بعدی با استناد به خصایص به دست آمده، قواعد فرمال و محتوایی ساخت بسیط ارائه شده است. سپس با اشاره به خاصیت انعطاف­ پذیری موجود در بسیط، به انشعابات موجود در این قالب اشاره شده و سرانجام انواع شش ­گانه ­ای از قالب بسیط در اختیار خوانندگان قرار گرفته است. در بخشی از مقاله ­ی حاضر برای روشن شدن تفاوت­های محتوایی هر یک از بخش­های بسیط به بررسی انواع کلام مورد استفاده در ساخت این فرم پرداخته شده است. در بخش دیگری از این مقاله با بررسی کارکردهای متنوع اعاده­ ی سرخانه، قدم­هایی کاربردی­ تر در چگونگی ساخت بسیط برداشته شده و دستور العملی از ساخت بسیط در اختیار خوانندگان قرار گرفته است و سرانجام برای حل تناقضات موجود بین تعاریف مختلف راه حل ­هایی پیشنهاد شده است.

کلیدواژه ها:

"بسیط" ، "قول" ، "غزل" ، "فرم در تاریخ موسیقی ایران" ، "فرم در موسیقی مکتب منتظمیه"