استخراج ظرفیتهای بالقوه آهنگسازی با رجوع به ساختار فرمال دو تصنیف ثبت شده توسط عبدالقادر مراغی

این مقاله تلاشی است در جهت رسیدن به تعریفی نسبتا دقیق و جامع از ساختار ((عمل))یکی از مهمترین قالب­های فرمال موسیقی قدیم ایران. برای رسیدن به این هدف ابتدا تمامی تعاریف موجود از ((عمل)) در رسالات مکتب منتظمیه را بررسی و  با یکدیگر قیاس شده است. سپس با مشخص شدن مختصات ساختاری و محتوایی خاص عمل، انواع ششگانه­ایی از این قالب با کمک فرمول­هایی به ثبت رسیده است.­ در قدم بعدی انشعابات برآمده از  ((عمل)) را که با نام­های ((کار)) و ((ریخته)) در رسالات ثبت شده­اند مورد بررسی قرار گرفته است. در این رهگذر ساختار و محتوای دو تصنیف ثبت شده در رسالات جامع­الالحان و مقاصدالالحان عبدالقادر مراغی در قیاس با مختصات ثبت شده از قالب ((عمل)) در رسالات، بررسی شده و ساختار و محتوای تصنیف مذکور  یکی از انواع ((عمل)) تشخیص داده­ شده است. از این ­رو با تحلیل این تصنیف­ها نمونه­ایی عینی از روش ساخت قطعات با کلام موسیقی قدیم ایران به طور عام و یک نمونه از قالب ((عمل))  به طور خاص مورد واکاوی قرار گرفته است. با اتکا به نتایج به دست آمده در این مقاله روشی کاربردی از ساخت قالب عمل و انشعابات آن در اختیار آهنگسازان موسیقی ایرانی قرار گرفته که می­تواند در خلق قطعات آوازی موسیقی کلاسیک امروز ایران مورد استفاده واقع شود.

کلیدواژه ها:

اقسام تصانیف ، عمل ، کار ، ریخته ، الفاظ نقرات