توسعه پایدار اجتماعی فرهنگی گردشگری در جوامع گردشگر پذیربا تاکید بر ویژگی های شهر مشهد

اصطلاح گردشگری پایدار که اوایل دهه نود میلادی، میان دانشگاهیان رواج پیدا کرد، از ایده توسعه پایدار وام گرفته شده که به پایهای ترین کاربرد توسعه پایدار، یعنی رفع نیازهای حال حاضر بدون کاهش میزان دسترسی نسل آینده به منابع برای رفع نیازهایشان اشاره دارد. در واقع گردشگری پایدار در جهت به حداقل رساندن نقاط منفی و به حداکثر رساندن نقاط مثبت است. مفهوم کلی توسعه پایدار در ارتباط با نقش ویژه گردشگری به دو عنصر میپردازد، ابتدا توانایی گردشگری برای ادامه فعالیت در آینده و تضمین شرایطی که آن را محقق میکند و سپس توانایی جامعه و محیط در جهت جذب کردن و سوددهی از طریق تاثیرات گردشگری به شکلی پایدار. در این صورت، هدف نهایی گردشگری پایدار ایجاد تساوی بین نسلی است که امکان زیست گردشگری در دراز مدت را همراه با زیست پایدار جامعه میزبان محقق میکند. یکی از جنبه های پر اهمیت گردشگری پایدار، پایداری اجتماعی و فرهنگی جامعه میزبان است که در صدد ایجاد تساوی بین نسلی در منابع اجتماعی و فرهنگی جامعه میزبان در عین توسعه روزافزون گردشگری است. از این رو دو دستورالعمل کلی در اتخاذ سیاست موثر گردشگری، برای حفظ ویژگی پایداری اجتماعی فرهنگی جامعه میزبان وجود دارد که شامل، به حداقل رساندن تاثیرات منفی گردشگری بر روی محیط/ اجتماع؛ و به حداکثر رساندن مشارکت موثر و مثبت گردشگری در اقتصاد محلی، حفظ میراث فرهنگی و طبیعی و کیفیت زندگی میزبانان و بازدید کنندگان می باشد. نظریه پردازان مبحث توسعه پایدار گردشگری، با توجه به قرابت این مفهوم با توسعه پایدار شاخصهای مختلفی را برای توسعه پایدار اجتماعی فرهنگی گردشگری برشمردهاند. این پژوهش نظری با هدف بررسی شاخصهای مختلف ناظر بر ویژگی پایداری اجتماعی فرهنگی گردشگری برای جامعه میزبان، به جمع آوری نظریههای مختلف و در نهایت ارائه یک مدل کلی از شاخصهای مورد اجماع آنها پرداخته است. با توجه به شاخص های حاصل شده، ویژگی های پایداری اجتماعی فرهنگی شهر مشهد به عنوان شهری که پذیرای حجم انبوهی از گردشگران- خصوصا گردشگران مذهبی- می باشد، دارای ضعفهایی است. ضعف شاخصهایی چون سرمایه اجتماعی، اعتماد، احساس تعلق و تعهد، وجود ناهنجاریهای اجتماعی و عدم مشارکت در حفظ میراث فرهنگی سنتی و ... از عوامل تاثیر گذار و نیز پیامدهای توجه ناکافی به توسعه پایدار اجتماعی فرهنگی در این مقصد گردشگری است

کلیدواژه ها:

گردشگری پایدار ، پایداری اجتماعی فرهنگی گردشگری ، جامعه میزبان ، شهر مشهد