تقابل سنت و مدرنیته؛ کشمکشی گفتمانی در الگوهای بازنمایی (تحلیلی بر شیوه های بازنمایی روابط دختر و پسر در سریال های ایرانی)

امروزه همه ما در جامعه رسانه ای غوطه وریم. در این میان، تلویزیون یکی از مهمترین ابزارهای جامعه­پذیری در جوامع مدرن است و سریال­های تلویزیونی یکی از بهترین ابزارهای انتقال ارزش­ها در زندگی اجتماعی. هدف از این پژوهش، تحلیل نشانه­شناختی شیوه­های بازنمایی روابط دختر و پسر در سریال­های تلویزیونی بوده است. بدین منظور با استفاده از روش نشانه­شناسی، به بررسی سه سریال ایرانی پربیننده در سال­های ۱۳۸۸، ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ پرداخته شد. نتایج تحقیق نشان می­دهند که این روابط در سریال­های مختلف، در مجموع در سه قاب­ گفتمانی متفاوت قرار می­گیرند: «گفتمان سنت»، «گفتمان نیمه­سنتی» و «گفتمان مدرن». هر یک از این گونه­ها با دلالت­های رسانه­ای مختلفی رمزگذاری شده­اند. گفتمان سنت، با «عدم رابطه» دختر و پسر همراه بود اما گفتمان نیمه­سنتی که برای انطباق سنت با نیازهای اجتماعی جدید پدید آمده است، میزان محدود و مشروعی از رابطه پیش از ازدواج بین دختر و پسر را پذیرفته است («روابط غیرعاشقانه»)؛ رابطه­ای که با اطلاع خانواده­ها صورت می­گیرد. در هر دو مورد، بازنمایی با "خوب ­نمایی" همراه بوده است. اما از سوی دیگر، در رسانه ملی با بازنمایی گفتمان مدرن در روابط دختر و پسر هم مواجه­ بوده­ایم. ویژگی الگوهای مدرن، پیدایش روابط عاطفی شدید پیش از ازدواج بین دختر و پسر بوده است؛ رابطه­ای که نه خانواده­ها از آن اطلاعی دارند و نه رضایتی. الگویی از بازنمایی که همیشه با "بدنمایی" رسانه­ای همراه بوده است. تقابل «سنت و مدرن» و «عقل و عشق» از مهمترین تقابل­های بازنمایی شده در این سریال­ها بوده است.

کلیدواژه ها:

بازنمایی ، روابط دختر و پسر ، روابط عاشقانه ، روابط غیرعاشقانه ، سنت ، نشانه شناسی ، گفتمان