تحلیل سفره های نذری زنانه بر اساس نظریه آیین های گذار

آیینها مجموعه ای از کنشها و سخنانی هستند که در یک کیش و جامعه باورمند به حضور موثر موجودات فوق طبیعت برای تاثیر گذاردن بر آنها و به شیوه های خاص انجام می شوند. دستهای از آنها آیینهای جمعی اند که برخی در سطح اجتماع و برخی در فضای شخصی زندگی ادا می شوند. سفره های نذری از دسته دوم اند که بخش درخور توجهی از آنها فقط از سوی زنان و در حضور زنان انجام می شوند. در این مقاله، کوشیده شده به این پرسش پاسخ داده شود که چگونه می توان سفره های نذری در ایران را نوعی آیین گذار دانست و بر این اساس تحلیل کرد؟ آنگونه که نتایج بررسی نشان می دهد، این جمع های کوچک جماعتواره گون هرچند با تعریف آرنولد ونجنپ گویای مراحل گذار نیستند، با دیدگاه تکامل یافته تر ترنر در این مفهوم قرار می گیرند و اجزای این مناسک منطبق بر مراحل مورد نظر است. پژوهش حاضر بر اساس شناخت بخشی از آیینهای زنانه ایران شکل گرفته است که تاکنون کمتر از منظر علمی بررسی شده اند و معمولا فقط با عنوان رسوم عامیانه معرفی شدهاند. لذا تعدادی از سفره های نذر در پنج منطقه ایران با روش مردمنگاری مطالعه شدهاند. گردآوری اطلاعات نیز به شیوه مشاهده مشارکتی و مصاحبه انجام شده است. همانگونه که انتظار میرفت، این سفرهها پس از تجزیه به اجزای آیینیشان با بهرهگیری از نظریه آیین گذار ونجنپ (به روایت ترنر) در مراحل گذار جای گرفتند. پیش از آن، مصداقهای جنبههای جماعتوارگی و آستانگی و نیز شکلهای انتقال امر مقدس هم در این آیینها یافت شدند.

کلیدواژه ها:

rites de passage ، Communities ، votive charity ، Arnold Van Gennep ، Victor Turner