واکاوی نشانه های حضور حرمسرا در آثار فرنگی سازی مکتب نقاشی اصفهان

در دوران اصفهان صفوی، سیاست محبوس نمودن شاهزادگان در حرمسرا باعث شد به تدریج شاه از کنش جدی در عرصه سیاست کناره گیری کند و در مقابل حرمسرا به کانونی از قدرت مبدل شود که در آن مادر شاه، زنان و خواجه سرایان ابتکار عمل سیاسی را به دست گیرند. در دوران سلیمان، این کانون به حدی قدرتمند شد که آن را مالک اصلی شاه نامیدند. در همین زمان بود که نقاشی فرنگی سازی به عنوان سبک مسلط هنری شناخته شد و رو به گسترش نهاد. مقاله حاضر با توجه به هم زمانی قدرتیابی حرمسرا و رونق فرنگی سازی در دوران حکومت شاه سلیمان، در پی پاسخ به این پرسش است که جریان فرنگی سازی مکتب نقاشی اصفهان، در بازنمایی قدرت رو به گسترش حرمسرا و ساکنانش، چگونه عمل کرد؟ خوانش نقاشی های ذکرشده نشان میدهد که آثار فرنگیسازی از منظر چشم شاه سلیمان به موضوع زنان و حرمسرا نظر می افکند و با حذف زنان به عنوان عاملان قدرت، فقط به نمایش نشانه هایی مربوط به مکان زیست آنان، چون اشاره به «فضای درونی/ اندرونی در معماری» که اینک خود سلیمان در آن مستقر شده بود، اکتفا می کند و از طریق تاکید بر «نگاه خیره به مخاطب»، به «بازتکثیر نگاه مردانه» دست میزند.

کلیدواژه ها:

اندرون معماری ، حرمسرا ، فرنگیسازی ، غیاب ، مکتب نقاشی اصفهان