زمین شیمی عناصر نادر خاکی نهشته بوکسیتی گانو، زون البرز شرقی، شمال ایران

نهشته بوکسیتی گانو در ۹۰ کیلومتری شمال خاور سمنان در زون البرز خاوری، شمال ایران واقع شده است. کانسنگ های بوکسیتی به صورت عدسی های منفصل چینه سان با طول ۶ کیلومتر و ستبرایی از ۲ تا ۲۰ متر در طول مرز بین کربنات های سازند الیکا و شیل، ماسه سنگ، سیلتستون و زغال سنگ سازند شمشک گسترش یافته است. تجزیه های کانی شناسی نشان می دهند که کانسنگ های بوکسیتی حاوی کانی های دیاسپور، هماتیت، کائولینیت، کلریت، آناتاز، ایلیت، زونیت، گوتیت، کوارتز و دولومیت هستند. نوسانات سطح سفره آب های زیرزمینی، آب های جوی فرورو با ماهیت اسیدی و افزایش pH محلول های هوازده کننده با نزدیک شدن به سنگ های بستر کربناتی نقش مهمی در تمرکز کانسنگ های فقیر از آهن در بخش های بالایی و کانسنگ های غنی از آهن در بخش های زیرین نیمرخ مورد مطالعه ایفا نموده اند. افزایش پتانسیل اکسیداسیون، حضور احتمالی کانی های فسفاتی ثانویه، نوسانات سطح سفره های آب های زیرزمینی و عملکرد سنگ بستر کربناتی به عنوان یک بافر فعال نقش مهمی در تغییرات شدید بی هنجاری       (۰/۷۹-۱۲/۲۵) در کانسنگ ها داشته اند. تغییرات pH محلول های هوازده کننده، نوسانات سطح سفره آب های زیرزمینی، عملکرد سنگ بستر کربناتی به عنوان یک عامل زمین شیمیایی و ترسیب همزمان کانی های آهن دار و روبش ترجیحی (LREE (La–Eu توسط هماتیت نقش مهمی در توزیع و تحرک عناصر نادر خاکی در کانسنگ های بوکسیتی داشته اند. با توجه به بررسی های زمین شیمیایی (نمودارهای دو متغیره بی هنجاری Eu در مقابل نسبت های TiO۲/Al۲O۳ و Sm/Nd)، نهشته بوکسیتی گانو احتمالا از هوازدگی سنگ های آذرین حدواسط به وجود آمده است.

کلیدواژه ها:

بوکسیت ، زمین شیمی ، عناصر نادر خاکی ، سنگ مادر ، گانو ، سمنان ، البرز خاوری