انگاره ها و کلیدواژه های فرشتگانی: رویکردی متن شناختی به معنا و کاررفت چند واژه دانشورانه در فرشته شناسی مانوی

این مقاله بر اساس متن های ایرانی میانه مانوی و با رویکردی متن شناسانه به بازشناخت معنا و کاررفت چند واژه دانشورانه/ دانش واژه در فرشته شناسی مانوی، به ویژه لغت «فرشته» (frystg, fryštg) و «فرستاده» (frystg, fryštg)، می پردازد. کاربرد یک لفظ برای دو معنا و/ یا انگاره در مکتوبات مانوی نتیجه بازتعریفی بود که هر یک از جماعت های مختلف مانوی از دو انگاره «فرشته» و «فرستاده» ارائه داده بودند. مقاله نشان می دهد واژه ایرانی frys/štg در ادبیات ایرانی مانوی تحت تاثیر مکتوبات سریانی بازتعریف شده و گسترش معنایی یافته است؛ بازتعریفی که می توانست از یک رسول یک فرشته و از آن فرشته یک شاه بیافریند. در اینجا، واژه های دانشورانه خدا، خداوند، بغ، و بغ پور را نیز بررسی کردیم و نشان دادیم این لغات عالمانه در چه بافتارهایی ظاهر می شوند و به چه مصداق هایی اشاره دارند. بررسی ما گویای آن است که همه این دانش واژه ها نه تنها برای فرشتگان (ملائکه) و شخصیت های تاریخی (مانند شخص مانی و رهبران و بزرگان مانوی و همچنین رسولان پیشین) به کار می رفته، بلکه دایره شمول آن دست کم یکی از ایزدان مانوی، یعنی «فرستاده سوم»، را نیز در بر می گرفته است.

کلیدواژه ها:

فرشته ، فرستاده ، ایرانی میانه مانوی ، واژه شناسی مانوی