ساخت شبکه یی غزل در سه نمونه از اشعار امیر علیشیرنوایی

ژانر غزل همیشه مورد توجه شاعران کلاسیک و معاصر بوده است؛ یکی از دلایل تاثیر گذاری غزل در انسجامابیات در محور عمودی و افقی آن است. هدف این تحقیق مطالعه ساخت مندی اشعار امیرعلیشرنوایی می باشد؛چرا که این یکی از جمله دلایل ماندگاری ژانر غزل است. در این راستا از الگوی نظری «ساخت شبکه یی غزل» که توسط دکتر سید مهدی زرقانی ارایه گردیده است، استفاده شده است. دکتر زرقانی نظریات خود را در مقاله بی تحت عنوان «ساخت شبکه غزل در کلاسیک فارسی )مطالعه موردی غزل سنایی» بیان داشته که در شماره یکم نشریه وزین ادب پژوهی در کشور ایران متنشر شده است.در این تحقیق بر مبنای شواهد متنی ثابت شد که مولفه های غزل امیر علیشیرنوایی (سه غزل مورد مطالعه) باهم ارتباط چند سویه داشته، عوامل عمده ایجاد ارتباط شبکه یی در آن ها سازه های زبانی (واج ها، واژگان وساختارهای دستوری) و سازه های موسیقایی (وزن، قافیه و ردیف) است. زمینه های عاطفی غزل امیرعلیشیرنوایی نیز از طریق سازه های زبانی به خواننده منتقل می شود. ارتباط شبکه یی در سه غزل مورد مطالعهما از امیر علیشیر نوایی باعث یکپارچگی در کلیت غزل گردیده است، چون با درنظرداشت مولفه های درونغزل شبکه های چندین لایه یی پدید می آید که در نتیجه باعث ایجاد نظام درونی غزل می گردد، پس لازماست تا غزل را به عنوان یک سیستم بنگریم و هر جزء آن را با توجه به ارتباط این اجزا با همدیگر شان و درکلیت غزل مورد بررسی قرار دهیم که در واقع برای اصلاح نوع نگاه سنتی به غزل است.عدم توجه به ارتباط شبکه یی در غزل امیر علیشیر نوایی منجر به عدم آشکار شدن برخی از معنای غزل او میشود؛ چون صورت های مختلف هم معنایی، تضاد، شمول معنایی، هم آیی و تکرار، ارتباط شبکه یی را در غزلهای وی (سه نمونه مورد مطالعه) ایجاد کرده است و سازه های زبانی و سازه های موسیقایی در سطح ارتباطواژگانی و نیز در سطح ارتباط معنایی نقش دارد؛ همچنان وزن، قافیه و ردیف در ایجاد ارتباط شبکه یی اینغزل (ارتباط واژگانی و معنایی و موسیقایی) نقش بسزا را ایفا کرده است و انسجام را در محور افقی و عمودیغزل ایجاد کرده است که در نتیجه منجر به اثبات و به رسمیت شناختن ساخت شبکه یی غزل گردیده است.

کلیدواژه ها:

غزل ، ساخت شبکه یی غزل ، تمهیدات شبکه ساز ، امیر علیشیر نوایی