نقد و تحلیل بوم گرایی رمان کلیدر با نگاهی به هویت اکولوژیکی شخصیت ها در تاثیرپذیری از گفتمان قدرت

نقد بوم­گرا به مطالعه رابطه بین ادبیات و محیط فیزیکی می­پردازد و دغدغه­های زیست­محیطی را در زمینه­های اجتماعی و سیاسی آن بررسی می­کند. در این نقد ما با روش توصیفی- تحلیلی دغدغه های زیست محیطی شخصیت­های رمان کلیدر دولت­آبادی را در ارتباط با طبیعت بررسی و تحلیل خواهیم کرد تا تاثیر گفتمان­ قدرت را بر هویت اکولوژیکی شخصیت­ها نشان دهیم؛ زیرا شخصیت­های کلیدر هنگامی که در موقعیت­های گفتمان استبدادی قدرت قرار می­گیرند، رفتارهای خاصی در آنان شکل­ می­گیرد و باعث سوژه شدگی­شان می­گردد که در هرکدام به­نحوی نمود می­یابد؛ در کلمیشی با تن دادن وی به یکجانشینی، ترس زیست­محیطی و فاصله گرفتن از هویت بیابانی­اش، در بلقیس با بحران روحی و هویت­باختگی، در گل محمد با کفرگویی، ترس زیست محیطی، سازگار نبودن وی با خست اقلیمی که به آن کوچانده شده­ و کشتن امنیه­ها، در بیگ­محمد با ترس زیست محیطی و مهاجرت از آ­نجا، در خان­عمو با کفرگویی و راهزنی و در خان­محمد با تامل در عناصر طبیعت و گفتگو با آن و توجه به بعد باشندگی خود. با تحلیل شخصیت­ها در کلیدر در ارتباط با محیط­زیست به تاثیرپذیری از گفتمان قدرت به این نتایج دست یافتیم که گفتمان­ استبدادی قدرت باعث شکل­گیری حقیقتی برساخته در شخصیت­های رمان و شیء­شدگی آنان گردیده و آنها را از هویت اکولوژیکی­ و حقیقت درونی­شان که در ارتباط با طبیعت ساخته شده، دور کرده و استقلال و عقلانیت فردمبنایانه را از آنان گرفته است. درواقع تغییر محیط زیستشان باعث تغییر خود آنان نیز گردیده و معرفتی ضدگفتمانی در آنان ایجاد کرده ­که هم زاده قدرت است و هم قدرت­زا.

کلیدواژه ها:

نقد بوم گرا ، محمود دولت آبادی ، کلیدر ، هویت اکولوژیکی ، گفتمان قدرت