مراحل پنج گانه شکل گیری فلسفه علم در قرن بیستم

فعالیت های اصلی فلسفه علم، به مثابه یکی از شاخه های فلسفه، از ۱۸۹۰ در پی تلاش برخی دانشمندان علوم تجربی برای تاسیس مبانی جدید غیر متافیزیکی برای علوم تجربی استقرایی، آغاز شد. نکته قابل توجه این است که ماهیت اصلی فلسفه علم، در پنج مرحله شکل گرفته است. هدف اصلی این مقاله این است که با توصیف مراحل پنج گانه مذکور، نحوه شکل گیری و تکمیل ماهیت اصلی فلسفه علم را به تصویر بکشد و نتایجی را از آن به دست آورد. این مراحل عبارت اند از: ۱. مرحله بالندگی (۱۸۹۰-۱۹۱۸) که در آن فیزیک نیوتن به وسیله فیلسوفانی هم چون ماخ، پوانکاره، و دوئم چنان بازسازی می شود که امکان مداخله هرگونه نگاه متافیزیکی در آن را منتفی می کند؛ ۲. مرحله بسط (۱۹۱۸-۱۹۳۵) که در آن پوزیتیویست های منطقی با تکیه بر سه اصل اساسی خودشان زمینه را برای بازسازی منطقی علم مهیا می کنند؛ ۳. مرحله کلاسیک (۱۹۳۵-۱۹۷۰) که در آن کار بازسازی منطقی علم، از طریق تجدید نظر پوپر و برخی پوزیتیویست های منطقی در سه اصل اساسی مرحله قبلی، تثبیت و تکمیل می شود؛ ۴. مرحله تاریخ گرایی (۱۹۶۰-۱۹۸۵) که در آن، تحت تاثیر آرای فایرابند و کوهن، به جای «منطق علم»، «بعد تاریخی علم» مورد توجه قرار می گیرد؛ ۵. مرحله مدل سازی (۱۹۷۰-۲۰۰۰) که در آن، با افزایش تمایلات سمانتیکی و پراگماتیکی در علم، عبارت «مدل»، جانشین عبارت «نظریه» می شود.

کلیدواژه ها:

علوم تجربی استقرایی ، منطق علم ، پیشرفت علم ، نظریه های علمی ، مدل های علمی