تغییرپذیری زمانی تولید رواناب تحت تاثیر شیب در خاک های با بافت مختلف

زمان آغاز و شدت تولید مشخصه هایی از رواناب بوده که تحت تاثیر تغییرات خصوصیات فیزیکی خاک طی زمان بارندگی قرار می گیرند. شدت تغییرات زمانی این مشخصه ها بسته به بافت خاک و شیب سطح می تواند تغییر کند. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات زمانی تولید رواناب در خاک های با بافت لوم رسی، لوم و لوم شنی در شیب های ۵، ۱۰، ۱۵، ۲۵ و ۳۰ درجه تحت باران شبیه سازی شده با شدت ۴۰ میلی متر در ساعت در شرایط آزمایشگاهی به انجام رسید. نتایج بدست آمده نشان داد که بافت خاک و شیب سطح اثر معنی داری بر زمان آغاز (۰۵/۰>P) و شدت تولید رواناب (۰۵/۰>P) دارد. زمان آغاز رواناب در خاک لوم رسی کمترین (۱۶ دقیقه) و در خاک لوم شنی بیشترین (۴۶ دقیقه) است. زمان آغاز رواناب به شدت تحت تاثیر شیب بوده و با افزایش شیب به صورت معنی داری کاهش یافت (۰۱/۰>P). روابطی معنی دار و منفی بین شیب و زمان آغاز رواناب در خاک لوم رسی (۸۶/۰=۲R)، لوم (۸۶/۰=۲R) و لوم شنی (۹۸/۰=۲R) مشاهده شد (۰۱/۰>P). بیشترین تاثیر شیب بر کاهش زمان آغاز رواناب در خاک لوم شنی (۶۳ درصد) و کمترین آن در خاک لوم رسی (۲۸ درصد) مشاهده شد. روابطی معنی دار و مثبت بین شیب و شدت تولید رواناب در خاک لوم رسی (۸۹/۰=۲R)، لوم (۹۵/۰=۲R) و لوم شنی (۹۴/۰=۲R) مشاهده شد (۰۱/۰>P). نقش شیب در افزایش تولید رواناب در خاک لوم رسی (۱۹ درصد) بیشترین و در خاک لوم کمترین (۱۵ درصد) است. الگوی تغییرات زمانی رواناب طی بارندگی تحت تاثیر بافت خاک و درجه شیب قرار گرفت. افزایش تدریجی رطوبت خاک و تخریب شدید ساختمان خاک دلایل افزایش رواناب در زمان های اولیه بارندگی در خاک لوم رسی می باشد.

کلیدواژه ها:

Simulated rainfall ، Runoff initiation time ، Disruption of soil structure ، Runoff production rate