توجه به قرینه های همسان در تصحیح اشعار عربی خاقانی

بخشی از دیوان خاقانی را اشعار عربی وی به خود اختصاص داده؛ این بخش به سبب فقدان تصحیح موفق همچنان آشفته و غامض است. از مطالعه نسخه های خطی و چاپی دیوان خاقانی بدین نتیجه می رسیم که ناسخان و مصححان در ضبط و گزینش مصاریع، عبارات و واژگان به قرینه های همسان آن که اغلب به شیوه های مختلفی در بیتی یا ابیاتی و یا در دیگر آثار شاعر تکرار و نمود یافته است؛ توجه و عنایتی نداشته و از این روی ضبط های نامعتبر و گزینش های غلط را در تصحیحات خود وارد کرده اند. مراد از قرینه های همسان هرگونه قرینه ای است که بتواند ذهن ما را به سوی قرینه دیگر سوق بدهد. این قرینه از ساختار های یکسان نحوی و صرفی گرفته تا صناعات ادبی نظیر: ترصیع، موازنه، انواع جناس، طباق، مراعات النظیر و لف و نشر و... قابل تعمیم است. پژوهش حاضر با عنایت به این قرینه ها، ابیاتی را که دقیق نقل نشده اند، نقد و بررسی می کند و صورت صحیح آنها را نشان می دهد.

کلیدواژه ها:

خاقانی ، اشعار عربی ، تصحیح انتقادی ، قرینه های همسان