روش ها و انگیزه های تحول انواع ادبی

بحث درباره انواع ادبی، پیوسته از جمله مباحث پراهمیت برای پژوهش­گران در حوزه نظریه­ های ادبی بوده است. از زمان مطرح شدن انواع ادبی عصر ارسطو تحت عنوان «ژانرها» تا به امروز، مباحثاتی جدی و گسترده درباره این موضوع شکل گرفته است. از مهم ترین پرسش ­ها در این عرصه، چگونگی و چرایی پدید آمدن انواع ادبی تازه است. پرسش ­هایی از این دست نشان از آن دارد که انواع ادبی در طول حیات خود تغییر و گسترش یافته ­اند. بر این پایه، مبحث روش ها و انگیزه های تحول انواع ادبی شکل می گیرد. این مقاله که با روش توصیفی-تحلیلی پیش می­ رود، تلاش دارد ضمن تعریف انواع ادبی، به پرسش چگونگی و چرایی تحول این انواع پاسخ دهد. نتیجه به دست آمده نشان از آن دارد که انواع ادبی جدید، عموما از رهگذر تغییر یا احیای انواع ادبی قدیم و با روش هایی مانند تغییر موضوع، تغییر اندازه، تغییر ماهیت، ترکیب دو یا چند نوع ادبی، تغییر کانون توجه و ... پدید می آیند. انگیزه های این تغییرات نیز عبارتند از سفارش یا نیاز جامعه، طرز تعامل اثر با واقعیت، ضرورات ناشی از شیوه بیان، وضعیت خاص مخاطب، کارآمدتر بودن نوع ادبی منسوخ و معرفی آن، و یا هم­سو کردن خود با یک خرده­فرهنگ.

کلیدواژه ها:

انواع ادبی ، نظریه ژانر ، ترکیب انواع ، جامعه شناسی ادبیات