اثر آتش سوزی بر فرم های رویشی گیاهی در مرتع ییلاقی کبوده (استان کرمانشاه)

آتش سوزی به­عنوان عاملی تهدید کننده در منابع طبیعی هر ساله در سطح وسیعی رخ می­دهد. هدف از این تحقیق تعیین اثرات کمی و کیفی آتش سوزی بر گیاهان مرتعی و تعیین مقاومت گونه­های مختلف مرتعی در مقابل آتش سوزی جهت احیای عرصه­های مرتعی است. این تحقیق در سایت مرتعی روستای کبوده علیا در شهرستان کرمانشاه انجام شد. این سایت در سال ۱۳۹۶ دچار حریق شد. یک مرتع شاهد با ویژگی اکولوژیکی و توپوگرافی مشابه در مجاورت سایت آتش سوزی انتخاب گردید. سپس با تعیین منطقه معرف آتش سوزی و شاهد، به روش تصادفی- سیستماتیک چهار ترانسکت ۵۰ متری و ۱۰ پلات ثابت (۱×۱ متر مربع) استقرار یافت و طی سه سال (۹۹-۱۳۹۷) اقدام به آماربرداری و ارزیابی تراکم، تولید علوفه، تاج پوشش، وضعیت و گرایش مرتع شد. دادهها با نرم افزار SPSS مورد تجزیه آماری قرار گرفتند و مقایسه میانگین­ها با آزمون دانکن انجام شد. نتایج نشان داد که بین تیمارهای شاهد و آتش سوزی در سطح ۱% اختلاف معنی دار وجود داشت. در هر دو عرصه شاهد و آتش سوزی، فرمهای رویشی گندمیان و پهن برگ علفی چندساله در هر دو عرصه شاهد و آتش­سوزی در سطح ۱% دارای اختلاف میانگین معنی دار از نظر تراکم و تاج پوشش بودند. آتش سوزی سبب کاهش میانگین تاج پوشش و در نتیجه کاهش میانگین تولید در گندمیان چند ساله و پهن برگ­های علفی شد که بیانگر حساسیت آن­ها در برابر آتش سوزی است. فرم رویشی بوته­ای در سطح ۱% برای تراکم و ۵% برای تاج پوشش دارای تفاوت معنی دار در دو عرصه شاهد و آتش سوزی بود. در عرصه آتش سوزی تراکم، تاج پوشش و تولید گیاهان بوته­ای کاهش یافته بود. آتش سوزی تا حدود زیادی باعث تغییر ترکیب گونه­ای، حذف یا کاهش تراکم و بیوماس گیاهان بوته­ای و گیاهان درختچه­ای شده بود و برعکس آتش سوزی سبب افزایش تراکم، تاج پوشش و تولید در گندمیان یکساله و گیاهان علفی یکساله شد. گونه­های مقاوم در مقابل آتش سوزی شامل گندمیان دائمی (Hordeum bulbosum و Elymus hispidus) بودند.

کلیدواژه ها:

آتش سوزی ، تاج پوشش ، تراکم ، تولید علوفه ، گونه مقاوم