مقایسه تولید رواناب و رسوب در دو کاربری مرتع و دیم

استفاده از اراضی بر حسب توانایی و استعداد آن از نکاتی است که باید در مدیریت بهینه مناطق مختلف مورد توجه قرارگیرد. از طرفی فرایند تبدیل اراضی مرتعی به دیم­کاری و نحوه تاثیر آن بر پدیده­ی فرسایش از معضلاتی است که باید به دقت بررسی گردد. از همین­رو پژوهش حاضر به­منظور بررسی تولید رواناب و رسوب در کرت­های آزمایشی در دو کاربری مرتع و دیم­زار با شیب ۵ درصد با استفاده از باران­ساز انجام شد. تحقیق حاضر در بخشی از حوزه­ی آبخیز تیرگان واقع در شهرستان درگز استان خراسان رضوی طی فصل تابستان ۱۳۸۸ اجرا گردید. آزمایش­های مذکور در دو موقعیت بالا و پایین شیب و در دو جهت شرقی و غربی در هر دو کاربری و با استفاده از شبیه­سازی باران با شدت بارش ۷/۱ میلی­متر در دقیقه انجام گردید. آستانه رواناب در هنگام آزمایش تعیین و مقدار رواناب و رسوب در ظروف مخصوص جمع­آوری و تجزیه و تحلیل گردید. نتایج این بررسی نشان داد که به­طور متوسط رواناب در کاربری مرتع ۳۶/۳ دقیقه زودتر از کاربری دیم­زار شروع شده و حجم رواناب ۳/۲ برابر شده است. بنابراین میزان رسوب در بالادست جهت شرقی مرتع کمتر از دیم­زار بوده، حال آن­که در سایر موارد تفاوت معنی­داری مشاهده نشد. همچنین میزان گل­آلودگی در کاربری دیم­زار بطور معنی­داری بیش از مرتع بود.

کلیدواژه ها:

باران ساز ، تولید رسوب ، رواناب ، مرتع ، دیم زار ، حوزه آبخیز تیرگان