تاثیر سازه های مکانیکی در مهار سیلاب سطوح آبگیر مناطق خشک (مطالعه موردی منطقه تفتان خاش)

هدف از اجرای این پژوهش تاثیر سازه های مکانیکی در جمع آوری سیلاب حوضه آبخیز تفتان خاش است تا ضمن شناسایی نقاط ضعف و قوت آن­ها، راهکار علمی به منظور تاثیرگذاری مطلوب سازه ها صورت پذیرد. برای اجرای این پژوهش گنجایش مخازن بندها برآورد و اشل هایی در داخل آن­ها مستقر و در هر بارندگی میزان سیلاب ورودی اندازه گیری گردید. نتایج پژوهش نشان داد که سازه های مورد بررسی ۱۴۵۷۴۴ مترمکعب گنجایش دارد. در طول دوره مورد بررسی ۴۱۰۱۰۹۰ مترمکعب بارندگی در منطقه صورت گرفته که منجر به ایجاد ۹۳۹۴۳۴ مترمکعب رواناب شده است. احداث مخازن ذخیره رواناب زمینه استحصال و نفوذ ۳۲۰۵۳۵ متر مکعب سیلاب را فراهم نموده و ۶۱۸۸۹۹ مترمکعب آن نیز از منطقه خارج شده است. در حالی که در نبود این مخازن ۹۳۹۴۳۴ مترمکعب رواناب نه تنها از منطقه خارج می گردید، بلکه بر قدرت تخریبی سیلاب ها نیز افزوده می شد که این خود منجر به افزایش میزان فرسایش و کاهش نفوذ در آبراهه های اصلی نیز می شد. بررسی ها نشان می دهد که با احداث مخازن ذخیره رواناب میزان هرزآب از ۹/۲۲ درصد به ۸/۷ درصد تقلیل می یابد. همچنین حداکثر داغ آب خروجی سطوح آبگیر قبل از احداث مخازن ۴۵/۱ متر اندازه گیری که پس از آن به ۷۲/۰ متر کاهش یافت. تجزیه و تحلیل آماری داده ها نشان می دهد که بین تغییرات حجم سیلاب در قبل و بعد از احداث مخازن ذخیره رواناب اختلاف معنی داری در سطح ۱% (P<۰.۰۱) وجود دارد. یعنی سازه های اجرایی در منطقه مورد مطالعه، کاهش سیلاب را به همراه داشته است.

کلیدواژه ها:

Reservoir storage run off ، Flood ، Rainwater catchment systems ، Infiltration rate ، Control flood ، مخازن ذخیره رواناب – سیلاب- سطوح آبگیر - میزان نفوذ- مهار سیلاب