اثر بقایای گیاهی بر استقرار اولیه و عملکرد گندم در تناوب آیش - گندم

چکیده مقدمه: متاسفانه در بعضی از نقاط کشور به علت عدم توجه به اهمیت خاص کلش و نقش اساسی آن بر بهبود خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک؛ کلش ریخته شده از پشت کمباین جمع آوری و یا به آتش کشیده می شود و بدین ترتیب از برگشت مقادیر قابل توجهی مواد آلی به خاک جلوگیری به عمل می ­آید. با توجه به این که نسبت C/N بقایای غلات حدود ۸۰ می باشد و نیتروژن موجود در بقایای گیاهی آن ها بسیار کم است و در نتیجه تجزیه میکروبی ماده آلی آن ها به نیتروژن زیادی نیاز دارد، از این رو عنصر ازت موجود در خاک، توسط فعالیت بیولوژیکی در رقابت با گیاه کاشته شده مصرف می شود و در نتیجه گیاه از نظر تغذیه با مشکل مواجه می گردد. لذا در چنین شرایطی ارقامی که بهره وری بالایی از نظر نیتروژن داشته باشند، می توانند در مزرعه سبزشدن و استقرار بهتری نیز داشته باشند و از این جهت بررسی این اختلاف ارقام در مقادیر مختلف بقایای گیاهی ضروری می باشد. مواد و روش ها: در این تحقیق اثر مقادیر مختلف بقایای گندم بر استقرار بذر و عملکرد ۳ رقم گندم دیم به صورت استریپ پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در ۳ تکرار در ایستگاه مراغه و به مدت ۳ سال زراعی بررسی گردید. فاکتورهای شامل میزان بقایای گندم به­ عنوان فاکتور افقی در ۳ سطح (صفر، ۵/۱ و ۳ تن در هکتار) و ارقام گندم دیم به عنوان فاکتور عمودی در ۳ سطح (هما، آذر۲ و باران) بود. آزمایش در تناوب آیش-گندم اجرا شد. برای این منظور پس از انجام عملیات تهیه زمین، بقایای گیاهی گندم را در کرت های آزمایشی به مقدار لازم (بر حسب تیمار مربوطه) افزوده و سپس عملیات کاشت با بذرکار انجام شد. نتایج: نتایج نشان داد بقایای گیاهی به ویژه در مقدار مناسب (۵/۱ تن در هکتار) اثرات مثبتی دارد و ترکیب تیماری رقم هما × ۵/۱ تن بقایا با بیش­ترین میزان میانگین صفات وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد زیست توده، شاخص برداشت، درجه باردهی و شاخص بهره وری بارش نسبت به بقیه تیمارها برتری داشت. نتیجه گیری: به طورکلی نتایج این تحقیق نشان داد؛ حفظ بقایا به میزان ۵/۱ تن در هکتار می تواند موجب بهبود عملکرد گندم دیم در مناطق سردسیر از طریق ازدیاد وزن هزار دانه گردد.

کلیدواژه ها:

استقرار گیاهچه ، بهره وری ، تناوب زراعی ، گندم دیم