مقایسه عوامل موثر برسرقت علمی برحسب جنیست و رشته تحصیلی از دیدگاه دانشجویان

زمینه: به دلیل گسترش فناوری اطلاعات، یکی از مهمترین عواملی که در سال های اخیر مانع اصلی تولید علم شده، سرقت علمی است. تحقیقات نشان می دهد که عوامل گوناگونی در میزان سرقت علمی تاثیرگذار هستند. اینکه آیا این عوامل تاثیرگذار صرفنظر از جنسیت و ماهیت رشته علمی دانشجویان یکسان هستند یا نه! موضوع نوشتار حاضر است.   روش کار: پژوهش حاضر از نوع توصیفی- مقایسه ای است که در ۴ گام انجام شده است و مقاله حاضر برگرفته از گام چهارم پژوهش است. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. نمونه آماری شامل ۳۷۰ دانشجوی دانشگاه اصفهان بود که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از سه دانشکده انتخاب شدند.   یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که تفاوت جنسیتی تنها در سه مولفه از ۹ مولفه تاثیرگذار بر سرقت علمی وجود داشت ، زنان در دو مولفه نگرش های بازدارنده از سرقت علمی، و همچنین دانش و آگاهی نسبت به پدیده سرقت علمی نسبت به مردان برتری داشتند. ولی میزان خودکارآمدی مردان در انجام کارهای علمی و نوشتن مقاله از زنان بیشتر بود. مقایسه بین رشته ها نشان داد که در مولفه های دانش و آگاهی از سرقت علمی و پیامدهای آن و همچنین عدم خودکارآمدی دانشجویان در نوشتن مقاله بین دانشجویان علوم انسانی با علوم پایه و مهندسی تفاوت معناداری وجود داشت.   نتیجه گیری: دانشگاه ها لازم است مقوله سرقت علمی را جدی بگیرند، دو نوع راهکار برای پیشگیری و جلوگیری از ارتکاب به سرقت علمی به مسئولان و دست اندرکاران توصیه می شود: دسته اول شامل راهکارهای عمومی نظیر تصویب قوانین حقوق مالکیت دارایی های فکری، استقرار سازوکارهای روشن در دانشگاه ها نظیر تصویب مقررات و آیین نامه های انضباطی برای مجازات و تنبیه سارقان علمی، همچنین روش های کشف و شناسایی الکترونیکی سرقت های علمی است که این نوع راهکار به رشته تحصیلی و جنس خاصی تعلق ندارد، دسته دوم راهکارهای تربیتی- اخلاقی و آموزشی است که باید در برنامه درسی دانشگاه ها گنجانده شود و براساس رشته تحصیلی و جنسیت ممکن است، متفاوت باشد.

کلیدواژه ها:

Disciplines ، Gender ، Plagiarism ، Students’ viewpoints ، سرقت علمی ، دیدگاه دانشجویان ، رشته تحصیلی ، جنسیت