سنگ نگاری و کنترل کانیایی و زمین شیمیایی روی توزیع عناصر اصلی، فرعی، و جزئی در نهشته بوکسیتی- لاتریتی شمال شرق ملکان، استان آذربایجان شرقی، شمال باختری ایران

نهشته­ بوکسیتی- لاتریتی در شمال خاور ملکان (استان آذربایجان شرقی، شمال غرب ایران) به صورت افق بین لایه­ای در تشکیلات کربناتی سازند روته (پرمین میانی- بالایی) پدید آمده است. بر اساس مقادیر ترکیب عناصر اصلی در کانسنگ­ها، این نهشته­ به رخساره سنگی مشخص، (۱) لاتریت، (۲) بوکسیت آهن­دار، (۳) رس بوکسیتی و (۴) بوکسیت سیلیسی تقسیم می­شود. از نظر سنگ نگاری، کانسنگ­ها بافت­های پلیتومورفیک، میکروگرانولار، نودولار، برشی دروغین، کلوفرم، اسفنجی، وکلومورفی- جریانی را نشان می­دهند که دال بر یک منشاء برجازا هستند. بر اساس شواهد صحرایی و داده­های زمین­شیمیایی، سنگ­های بازالتی که هنوز بقایایی از آنها در محل کنتاکت با سنگ­های بستر کربناتی وجود دارد، محتمل­ترین پروتولیت این نهشته­ می­باشند. مطالعات بافتی و زمین­شیمیایی نشان می­دهند که علاوه بر کاهش حجم پروتولیت و تغییرات فیزیکوشیمیایی (pH و Eh) محیط نهشت در طی فرایندهای هوازدگی، عواملی چون میزان دسترسی به لیگندهای کمپلکس­ساز، ناهمگنی پروتولیت، جذب سطحی، عملکرد سنگ­ بستر کربناتی به عنوان سد زمین­شیمیایی، رسوبگذاری همزمان عناصر، حضور در فازهای کانیایی مقاوم، بوکسیتی شدن غیر مستقیم، شرایط مورفودینامیکی و هیدرودینامیکی، در نهایت تشکیل در یک محیط آبی آرام و غیر آشفته نقش بارزی در توسعه کانسنگ­های بوکسیتی- لاتریتی در شمال شرق ملکان ایفا نموده­اند. ضرایب همبستگی بین عناصر نشان می­دهند که عناصر جزئی در کانسنگ­ها توسط بوهمیت، دیاسپور، روتیل، آناتاز، زیرکن، موسکویت، اکسیدهای منگنز، و زینوتایم تثبیت شده­اند.

کلیدواژه ها:

Malekan ، bauxitization ، mineralogical control ، fixation of elements ، petrography ، ملکان ، بوکسیتی شدن ، کنترل کانیایی ، تثبیت عناصر ، سنگ نگاری.