ارزیابی عملکرد شاخص های منتخب کلان اقتصادی - اجتماعی ایران

توسعه به مفهوم ارتقاء مستمر جامعه و نظام اجتماعی به سوی زندگی بهتر و انسانی تر است و دربرگیرنده تمام ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور می باشد و برای تحقق هدف توسعه باید ابتدا، تمام ابعاد مختلف زندگی انسان به صورت همزمان مدنظر قرار گیرند؛ زیرا عدم توجه به یک بعد از زندگی، باعث تضعیف دیگر ابعاد در گذر زمان خواهد شد. همچنین، باید از همه ظرفیت ها و پتانسیل های جامعه به شکل بهینه و مطلوب بهره مند شد تا روند، ساختار و کارکرد توسعه متناسب با وضعیت و شرایط جامعه باشد. در این راستا، برنامه ریزی نقش کلیدی در جهت دهی مناسب به توسعه ایفا می کند. لازمه این امر، آن است که وضع موجود کشور از نگاه متغیرهای کلان مورد ارزیابی قرار گیرد تا برنامه ریزان بتوانند در برنامه های آتی توسعه کشور با سنجش دقیق و اصولی عملکرد برنامه ها و با لحاظ شرایط فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور، برنامه مناسب توسعه در کشور را ارائه نمایند.

در بین متغیرهای کلان برخی شاخص ها مانند رشد اقتصادی، نرخ تورم، نرخ بیکاری، نقدینگی، تحولات ارزی، توزیع درآمد، رقابت پذیری جهانی و توسعه انسانی از متغیرهای اثرگذار و مهم به شمار می آیند. به عنوان مثال، شاخص رشد اقتصادی، محصول و کارکرد تمامی عوامل اقتصادی و غیراقتصادی بوده و ازجمله شاخص های مهم و اساسی برای ارزیابی توانمندی های اقتصادی در ایجاد فرصت های شغلی و تغییر در سطح رفاه جامعه محسوب می شود. از این رو شاخص های کلان از مهم ترین موضوعات کلیدی اقتصاد به شمار می روند که همواره نوسانات هر یک از آنها در بسترهای اقتصادی و اجتماعی، راهنمای اصلی برنامه ریزان و تصمیم سازان به حساب می آید. در اهمیت این شاخص ها، بی توجهی به نوسانات و عملکرد آنها در عرصه های اقتصاد موجب بروز پیامدهای اقتصادی و اجتماعی مانند افزایش نابرابری در توزیع درآمد، افزایش سطح عمومی قیمت ها، کاهش قدرت خرید مردم، کاهش ارزش پول ملی، افزایش بیکاری، افزایش ریسک و ایجاد عدم اطمینان در سرمایه گذاری می شود. بر همین اساس، در ادامه به ارزیابی عملکرد شاخص های کلان منتخب اقتصادی- اجتماعی کشور شامل تولید، جمعیت، بهره وری عوامل تولید، سرمایه گذاری و بدهی های خارجی کشور، بورس، نرخ تورم، نقدینگی، پایه پولی و ضریب فزاینده نقدینگی، بازار ارز، توزیع درآمد و نیز رتبه بندی ایران در شاخص های بین المللی رقابت پذیری جهانی، توسعه انسانی، لگاتوم (رفاه) و شاخص جهانی نوآوری در طول برنامه ششم توسعه کشور پرداخته شده است.