چگونه مطالعات تجربی را گزارش نمائیم؟

سخن سردبیر Editorial مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان دوره ۱۴، دی ۱۳۹۴، ۸۱۲-۸۱۱ چگونه مطالعات تجربی را گزارش نمائیم؟ How to Report the Experimental Studies? محسن رضائیان[۱] M. Rezaeian مطالعات تجربی مطالعاتی است که بر روی حیوانات آزمایشگاهی انجام می شود و می تواند در گسترش مرزهای دانش بشری کمک های شایانی بنماید. با این وجود، در انجام چنین مطالعاتی باید حداکثر تلاش و اهتمام را انجام داد تا اصول اساسی مطالعات تجربی رعایت گردیده و همچنین، تلاش نمود تا کمترین آسیب و صدمه به حیوانات آزمایشگاهی وارد شود. ما قبلا در یکی از مقالات مجله دانشگاه [۱]، نویسندگان، داوران و خوانندگان فرهیخته مجله را با اصول اساسی مطالعات تجربی آشنا نموده ایم. از همین رو، ضمن اینکه خوانندگان این سخن سردبیری را به آن مقاله ارجاع می دهیم، به دستورالعملی که اخیرا برای گزارش مطالعات تجربی تدوین و چاپ شده است اشاره خواهیم نمود. این دستورالعمل با نام اختصاری آرایو ARRIVE شناخته می شود که برگرفته از واژگان Animals in Research: Reporting In Vivo Experiments می باشد [۲]. این دستورالعمل در سال ۲۰۰۹ میلادی از روی دستورالعمل کانسورت  CONSORT اقتباس شده است که برای چگونگی گزارش مطالعات کارآزمایی بالینی طراحی شده است [۳]. دستورالعمل آرایو دارای یک چک لیست (checklist) ۲۰ گویه ای است که در آن حداقل اطلاعات مورد نیاز برای گزارش مطالعات تجربی در نظر گرفته شده است. این اطلاعات، شامل تعداد و مشخصات خاص جانوران تحت مطالعه (نظیر گونه، جنس و سابقه ژنتیکی)، جزئیات محل نگهداری و چگونگی نگهداری آن ها، روش های آماری و تجربی به کار رفته در مطالعه به ویژه ذکر جزئیات لازم برای کاهش تورش (Bias) در این مطالعات، مانند کورسازی (Blinding) و تصادفی سازی (Randomisation) می باشد [۲]. همچنین، یکی از مهم ترین جزئیاتی که معمولا در مطالعات تجربی مورد غفلت قرار می گیرد، ذکر تعداد نمونه انتخاب شده در هر گروه و توجیه علمی تعداد نمونه می باشد [۴]. این در حالی است که در دستورالعمل آرایو، محققین مکلف شده اند که دقیقا مشخص نمایند تا در هر گروه از مطالعه، چند حیوان مورد مطالعه قرار گرفته اند و تعداد نمونه در هر گروه بر چه اساسی انتخاب شده است. محققین باید جزئیات هرگونه فرمول آماری که احتمالا برای انتخاب تعداد نمونه خود از آن استفاده کرده اند را نیز ذکر نمایند [۲]. در همین جا ذکر این نکته ضروری است، با توجه به اینکه مطالعات تجربی می تواند باعث ملتهب نمودن افکار طرفداران حقوق حیوانات گردد، توصیه شده است که از به کار بردن واژه حیوان (Animal) و یا از به کار بردن هر واژه ا ی که گونه (Species) حیوان تحت مطالعه را مشخص می نماید، در عنوان مقاله اجتناب شود [۴]. بر اساس دستورالعمل آرایو، چنین مشخصات مهمی باید در قسمت مواد و روش های مقاله به دقت ذکر گردند [۲]. با توجه به این که مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان مقالات تجربی متعددی را برای چاپ دریافت می نماید، ضروری است که نویسندگان محترم در نگارش مقالات تجربی خود به کاربرد دستورالعمل آرایو توجه خاصی را مبذول نمایند. همچنین، داوران و خوانندگان فرهیخته مجله نیز ضروری است تا با این دستورالعمل، آشنایی لازم را کسب نمایند. References [۱] Zare-Bidaki M, Rezaein M, Ali-Abasi P. A review on the ethical issues of animal research. J Rafsanjan Univ Med Sci ۲۰۱۲ ۱۱ (۶): ۵۷۵-۹۸. [۲] Kilkenny C, Browne W, Cuthill IC, Emerson M, Altman DG NC۳Rs Reporting Guidelines Working Group.  Animal research: reporting in vivo experiments: the ARRIVE guidelines. J Gene Med ۲۰۱۰ ۱۲(۷): ۵۶۱-۳. [۳] Rezaeian M. How to report randomised trial studies. J Rafsanjan Univ Med Sci ۲۰۱۳ ۱۲ (۵) : ۳۳۱-۳۲. [۴] Earnshaw JJ. How to write a clinical paper for publication. Surgery ۲۰۱۲ ۳۰(۹): ۴۳۷-۴۱.   [۱]- استاد گروه آموزشی اپیدمیولوژی و آمار زیستی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان     تلفن: [phone]، دورنگار: ۳۱۳۱۵۱۲۳-۰۳۴، پست الکترونیکی: moeygmr۲@yahoo.co.uk