اپیدمیولوژی آموزشی

ویژه نامه آموزشی   سخن سردبیر   Editorial   دوره دهم، ویژه نامه ۱۳ ۹۰، ۲-۱     اپیدمیولوژی آموزشی   Educational Epidemiology       محسن رضائیان [۱]   M. Rezaeian     در مدت ده سالی که از عمر پر برکت فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان سپری می شود، این دومین ویژه نامه ای است که تقدیم خوانندگان فرهیخته این فصلنامه می گردد. ویژه نامه اول در سال ۱۳۸۶ و به دنبال برگزاری موفقیت آمیز اولین همایش بهداشت در آموزه های پیامبر اعظم (ص) در دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان منتشر گردید که حاوی ۱۶ مقاله برتر ارائه شده در همایش مذکور بود. ویژه نامه حاضر با عنوان " ویژه نامه آموزشی" حاوی ۱۰ مقاله از نویسندگان محترم می باشد که در بهار امسال (۱۳۹۰) به زیور طبع آراسته گردیده است.   چاپ این ویژه نامه، بهانه ای شد تا سخن سردبیری به موضوع اپیدمیولوژی آموزشی ( Educational epidemiology ) اختصاص یابد. به نظر می رسد برای نخستین بار، این واژه توسط پاتریشیا کارنی ( Patricia Carney ) و همکارانش در مقاله ای با همین عنوان که در سال ۲۰۰۴ میلادی توسط نشریه جاما ( JAMA ) منتشر گردید [۱]، به کار رفته است. در تعریف این شاخه جدید از اپیدمیولوژی، Carney و همکارانش با استناد به مطالب مندرج در کتاب اپیدمیولوژی، آمار حیاتی و پزشکی پیشگیری [۲] عنوان کرده اند که اپیدمیولوژی آموزشی، کاربرد روش های علمی دانش اپیدمیولوژی در واحد ها و موسسات آموزشی گوناگون می باشد.   اگرچه دانش اپیدمیولوژی در ابتدا برای بررسی چگونگی توزیع و دلایل بروز بیماری ها و آسیب ها در جوامع بشری تدوین گردیده بود، اما روش های علمی این دانش بی همتا می تواند با انجام تغییراتی، در سایر جنبه های زندگی انسان ها نیز به کار رود. رشد روزافزون کاربرد روش های مطالعات اپیدمیولوژیک در سایر علوم منجر به ایجاد شاخه هایی نظیر اپیدمیولوژی اجتماعی ( Social epidemiology )، اپیدمیولوژی محیطی ( Environmental epidemiology )، اپیدمیولوژی شغلی ( epidemiology Occupational )، اپیدمیولوژی دارویی ( Pharmacoepidemiology )، اپیدمیولوژی تغذیه ( Nutritional epidemiology )، اپیدمیولوژی مولکولی ( Molecular epidemiology )، و شاخه های متنوع دیگری گردیده است [۳].   همسو با سایر شاخه های اپیدمیولوژی، کاربرد انواع مطالعات اپیدمیولوژی اعم از مشاهده ای ( Observational ) و مداخله ای ( Interventional ) در واحدها و موسسات آموزشی، که از قواعد و قوانین خاص خود برخوردار هستند، می تواند به شناخت بهتر فرآیندهای آموزشی، مسائل و مشکلات آموزشی و همچنین راه های مقابله با آن ها و در نهایت، ارتقاء سطح آموزش علوم پزشکی کمک های شایانی نماید. این نکته از آن جهت حائز اهمیت است که شواهد موجود نشان می دهند پژوهش در حوزه آموزش علوم پزشکی، هنوز به جایگاه مهم خود دست نیافته است. صاحب نظران علت این پدیده را به دو عامل اساسی کمبود بودجه های پژوهشی و کمبود پژوهشگران با تجربه در حوزه آموزش علوم پزشکی نسبت می دهند [۴].   خوشبختانه، مقالات مندرج در ویژه نامه حاضر، هر یک با بهره گیری از انواع روش های مطالعات کمی و کیفی سعی در شناخت بهتر فرآیند های آموزشی یا اصلاح آنها در واحدها و موسسات آموزشی مختلف داشته اند که امیدوارم مورد قبول خوانندگان گرامی مجله دانشگاه قرار گیرند.   در انتها، شاید ذکر این نکته بی مناسبت نباشد که در راستای تحولات به وجود آمده در مجله دانشگاه و استقبال نویسندگان محترم و هم چنین به منظور پاسخگویی به نیاز خوانندگان، از ابتدای سال ۱۳۹۱ مجله دانشگاه به صورت دوماهنامه منتشر خواهد گردید.       References   [۱] Carney P, Nierenberg DW, Pipas CF, Brooks WB, Stukel TA, Keller AM. Educational Epidemiology: Applying Population- based design and analytic approaches to study medical education. JAMA ۲۰۰۴ ۲۹۲(۹): ۱۰۴۴-۵۰.   [۲] Jekel JF, Elmore JG, Katz DL. Epidemiology, Biostatistics and preventive medicine. Philadelphia, Pa: WB Sunders Co, ۱۹۹۶.   [۳] Baslaugh S. Edi. Encyclopedia of Epidemiology. First Volume & Second Volume. California: SAGE Publications, Inc. ۲۰۰۸.   [۴] Collins J. Medical education research: challenges and opportunities. Radiology. ۲۰۰۶ ۲۴۰(۳): ۶۳۹-۴۷.     ۱- دانشیار گروه آموزشی پزشکی اجتماعی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان   تلفن: [phone]، دورنگار: ۵۲۲۵۲۰۹-۰۳۹۱، پست الکترونیکی: moeygmr۲@yahoo.co.uk

کلیدواژه ها:

Educational ، Epidemiology