روز جهانی پیشگیری از خودکشی

در ادبیات سلامت، روزها به فراخور موقعیت ها، مسائل و مشکلات پیش آمده ممکن است عناوین خاصی را به خود اختصاص دهند. برای مثال، همه ساله روز ۱۸ فروردین ماه برابر با ۱۷ آوریل به عنوان روز جهانی بهداشت در کشورهای مختلف و از جمله ایران گرامی داشته می شود. روز دهم سپتامبر هر سال در انتهای دهه دوم شهریور ماه نیز در سال های اخیر به عنوان روز جهانی پیشگیری از خودکشی مورد توجه قرار گرفته است. این نامگذاری به طور مشترک از طرف سازمان جهانی بهداشت World Health Organization (WHO) و مجمع بین المللی پیشگیری از خودکشی International Association for Suicide Prevention (IASP) در پاسخ به مشکل روزافزون پدیده خودکشی در سطح جهانی، طرح ریزی گردیده است. آمارها بیانگر آن است که سالانه نزدیک به یک میلیون نفر از جمعیت جهان، جان خود را به دلیل خودکشی از دست می دهند. این نکته مبین آن است که در حال حاضر به ازاء هر ۳۰ ثانیه، یک مورد خودکشی در دنیا رخ می دهد. پیش بینی ها هم چنین نشان می دهند که با رشد روزافزون آمارهای خودکشی، در سال ۲۰۲۰ میلادی، جهان شاهد یک میلیون و پانصد و سی هزار مورد خودکشی خواهد بود. این رقم بیانگر آن است که در سال ۲۰۲۰ میلادی به ازاء گذشت هر ۲۰ ثانیه، یک مورد خودکشی در دنیا رخ می دهد. باید به این نکته مهم نیز توجه داشت که همواره به دلایل دشواری در ثبت و گزارش آمار خودکشی، ارقام واقعی ممکن است تا ده برابر بیشتر از ارقامی باشد که به طور رسمی از کشورهای مختلف گزارش می گردد ‍ [۱]. از طرف دیگر برآوردها نشان می دهند که معمولا به ازاء هر یک مورد خودکشی، ۱۰ تا ۲۰ مورد نیز اقدام به خودکشی رخ می دهد. با در نظر گرفتن این ارقام و با عطف توجه به این مساله که به ازای هر مورد خودکشی یا اقدام به خودکشی حداقل پنج نفر از دوستان، آشنایان و اقوام فرد به طور جدی تحت تاثیر این حادثه قرار خواهند گرفت، عمق مساله و ضرورت توجه به آن بیشتر روشن خواهد شد. از نظر جغرافیایی، تفاوت های عمده ای در میزان های خودکشی در کشورهای مختلف دنیا وجود دارد. برای نمونه، کشورهای اروپای شرقی مانند لیتوانی، استونی، بیلاروس و فدارسیون روسیه بالاترین میزان خودکشی (۴۵ در ۰۰۰/۱۰۰ نفر) را به خود اختصاص داده اند. این در حالی است که کشورهای اسلامی و از جمله ایران، از پایین ترین میزان های خودکشی (۴/۴ در ۰۰۰/۱۰۰ نفر) برخوردارند. با این وجود رخ داد خودکشی در سنین جوانی و میانسالی باعث می شود که حتی در کشورهای اسلامی نیز درصد بالایی (تا ۴۰%) از سال های بالقوه زندگی در جوانان و میانسالان به دلیل این پدیده از دست برود [۲]. شعار امسال (۲۰۰۸ میلادی) روز جهانی پیشگیری از خودکشی عبارت است از: «جهانی فکر کنید، ملی برنامه ریزی کنید و محلی اقدام کنید». این شعاراگر چه برای اولین بار برای مقابله با سایر مشکلات بهداشتی و از جمله حفظ محیط زیست به کار رفته است، اما به خوبی بیانگر این نکته است که برای مقابله با هر پدیده قابل پیشگیری مانند خودکشی، نه تنها برنامه ریزی، هماهنگی و همدلی بین المللی و ملی از طرف تمامی ارگان های دست اندرکار ضروری است، بلکه به مرحله اجرا در آوردن این برنامه ها، تنها در قالب شرایط محلی است که می تواند به بهترین نتیجه منجر گردد. در همین راستا، برگزاری نخستین سمینار ملی پیشگیری از خودکشی در اسفند ماه ۱۳۸۷ به همت گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران اقدامی ارزشمند محسوب می گردد که می تواند به شناخت دقیق تر سیمای خودکشی و تدوین برنامه ملی پیشگیری از آن بیانجامد.