مطالعە گیاه انگل سس Cuscuta l در جنگل های بلوط زاگرس میانی و شمالی

گیاهان انگلی گلدار در ۱۷ تیره در رده دولپه ای ها قرار میگیرند. جنس Cuscuta L. از تیره Convolvulaceae و با اسامی انگلیسی dodder و devils guts دارای ۲۰۰ گونه در دنیا و ۱۸ گونه در ایران است که پراکنش جهانی داشته و میزبان های زیادی دارد. به منظور بررسی این گیاه انگل در جنگل های بلوط در زاگرس میانی و شمالی، مناطق مختلفی از چهار استان لرستان، کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی بررسی شد و آلودگی در بعضی مناطق هر چهار استان مشاهده شد که میزبانها از سه گونه Quercus brantii Lindl.، Q. libani Oliv؛ و Q. infectoria Oliv؛ و گیاه انگل روی آنها گونه Cuscuta monogyna Vahl شناسایی شد. در استان های لرستان، کرمانشاه و کردستان آلودگی فقط روی Q. brantii و در استان آذربایجان غربی روی دو گونه Q. libani وQ. infectoria مشاهده شد. گونه C. monogyna Vahl انگل درختان و درختچه های مثمر، غیر مثمر و زینتی بوده و معروف به سس تکدانه و یا سس شرقی است. دو عامل چرای دامها و جریان آب می تواند بذر این گیاه انگل را در این مناطق منتشر کند. به دلیل کمبود علوفه، دام ها به منظور چرا ضمن حرکت در این جنگل ها باعث گسترش بذر این گیاه میشوند و همچنین جریان آب های سطحی نیز بذرهای مذکور را منقل میکند. بذرهای این گیاه انگل در لایه های سطحی خاک جوانه میزنند و در مراحل بعدی به دلیل مجاور بودن با درختان بلوط خود را روی بلوط مستقر کرده و با ترشح آنزیم هایی دیواره سلولی بعضی بافت ها را شکافته و اندام مکنده خود را وارد سلولهای گیاه میزبان می کنند و از مواد غذایی آن استفاده می کنند که باعث ضعیف شدن بلوط های میزبان می شوند. به دلیل داشتن بذر با پوسته خارجی سفت و زنده ماندن بذر آن به مدت طولانی و سازگاری با محدوده دمایی که در بهار و تابستان در این مناطق برای آن فراهم میشود، قدرت استقرار در این مناطق را پیداکرده است. در کانون های حضور این گیاه انگل با حذف آن با روش های طبیعی و جلوگیری از ورود دام ها به این مناطق می توان از گسترش آن جلوگیری کرد.

کلیدواژه ها:

سس ، گیاه انگل ، بلوط ، زاگرس ، دام ، سس تکدانه ، سس شرقی.