تحلیلی بر نقش مذهب شیعه در شکل گیری نقوش تزئینی معماری دوره قاجاریه و صفویه با تاکید بر نقوش مسجد شهید مطهری تهران و مسجد امام اصفهان

بارزترین تجلیگاه معنویت و هویت متعالی انسانی را می توان در لایه های پنهانی هنر قدسی و اوج شکوفایی هنر معماری مقدس اسلامی را می توان در ساخت مساجد شیعیان جست و جو کرد. معماری مسجد به عنوان محمل بروز چنین عقایدی، از ظرایفی در طراحی برخوردار گشت که در دوره صفویه و پس از آن قاجار، به نهایت تکامل خویش دست یافت. بر اساس همین هدف، سوالات اصلی به شرح زیر مطرح می شوند: ۱) نقوش تزیینی در دوره قاجار و صفوی دارای چه مفاهیم مذهبی و به ویژه شیعی هستند؟ ۲) آیا مفاهیم شیعی نقوش تزیینی در معماری دوره قاجار ادامه دهنده همان مفاهیم دوره صفوی هستند؟ تحقیق انجام شده مبتنی بر مطالعات اسنادی و میدانی است. منابع مکتوب با استفاده از روش های تحلیلی و تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته اند. در مطالعات میدانی، شکل و محل و مفاهیم نقوش و کتیبه ای دو مسجد به صورت تطبیقی و توصیفی بررسی شده اند. نتایج نشان می دهند که روی شکل نقوش می توان به مفاهیم مذهبی نهفته در آن ها راهی جست. از این رو در این پژوهش، دو شاهکار هنر و معماری اسلامی و شیعی این سرزمین، یعنی مسجد امام خمینی اصفهان و مسجد شهید مطهری تهران، با بازشناخت اصول قدسی حاکم بر نقوش تزئینی مساجد شیعی بررسی تطبیقی شده است.

کلیدواژه ها:

نقوش تزئینی ، مذهب شیعه ، مسجد امام ، مسجد مطهری