نگاه اجمالی بر شهرنشینی شتابان و آسیب شناسی اجتماعی

شهر و شهرنشینی یکی از مهمترین شاخصهای رفاه و توسعه اجتماعی و اقتصادی محسوب میشود، رشد شتابان آن میتواند سرانه برخورداری از بسیاری امکانات اجتماعی و اقتصادی را کاهش دهد و از این طریق پیامدهای آن به صورت کاهش سطح کیفیت زندگی در عرصه های مختلف شهری نمایان شود. امروزه مقوله ی کیفیت زندگی به شکل وسیعی با مفهوم رفاه، روابط اجتماعی، اعتماد و مشارکت اجتماعی ارتباط پیداکرده است که میتواند بسترساز تقویت سرمایه ی اجتماعی شود. مفهوم سرمایه اجتماعی به دلیل ماهیت و محتوای خود میتواند در تحلیلهای نظری در حوزه های مختلف به کار گرفته شود که یکی از آنها، حوزه، آسیبهای اجتماعی است به لحاظ ماهیت پیچیده آسیبهای اجتماعی، سرمایه اجتماعی به عنوان ابزاری اساسی قابلیت و کارآیی بالایی در تعیین و تشریح مسائل اجتماعی از جمله آسیبهای اجتماعی دارد. هدف اصلی این پژوهش بررسی آسیبهای اجتماعی ناشی از ضعف سرمایه اجتماعی و نابرابری ازکیفیت زندگی ایران میباشد. نوع پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی - تحلیلی است . جهت جمعآوری اطلاعات مورد نیاز از روش کتابحانه ای مبتنی بر اسناد دولتی، مقاله ها، مجله ها، مطبوعات و آمارنامه ها استفاده شده است. از این رو ابتدا به ارائه تعاریفی در خصوص شهر، کیفیت زندگی شهری، سرمایه اجتماعی و آسیبهای اجتماعی و ویژگیهای آن پرداخته شده، در گام بعدی از این پژوهش با استفاده از مبانی نظری انواع آسیبهای اجتماعی ناشی از ضعف سرمایه اجتماعی و نابرابری از کیفیت زندگی با استفاده از دیگر پژوهشها شناسایی و در گام بعدی پژوهش به معرفی آمار و اطلاعات مربوط به هریک از این آسیبها پرداخته شده است و در نهایت نیز به اولویت بندی این آسیبها و ارائه پیشنهادهایی در این خصوص پرداخته شده است. نتایج نشان میدهد آسیبهای اجتماعی شهری را میتوان بر حسب مبدا و ریشه آنها به دو دسته عمده طبقه بندی کرد. گروه اول آسیبهایی هستند که عمدتا ناشی از پایین بودن کیفیت زندگی و مرتبط با فقرای شهری هستند. دسته دیگر آسیبهایی هستند که بیشتر محصول ضعف و نبود همبستگی اجتماعی میباشند. بیشک ضعف سرمایه اجتماعی و نابرابری از کیفیت زندگی بر هم اثرات متقابلی دارند و حالتهای ترکیبی این دو مورد شدت آسیبهای اجتماعی را نیز افزایش میدهد.

کلیدواژه ها:

آسیب اجتماعی ، سرمایه اجتماعی ، کیفیت زندگی شهری ، ایران.