مدل پارازیتیسم وابسته به دما Trissolcus grandis Thompson (Hymenoptera: Scelionidae)

زنبور Trissolcus grandis، پارازیتویید بومی تخم سن گندم در ایران بوده و با اینکه عامل کنترل بیولوژیک سن گندم Eurygaster integriceps است، اما ویژگی های اکولوژیک آن کاملا روشن نشده است. بنابراین هدف این مطالعه، توسعه مدل پارازیتیسم T. grandis بر روی تخم میزبان آن بود. برای دستیابی به داده های لازم برای این مدل، طول عمر و بقاء حشرات ماده T. grandis و ظرفیت پارازیتیسم آن در ۹ دما (۱۵، ۵/۱۷، ۲۰، ۲۵، ۵/۲۷، ۳۰، ۵/۳۲، ۳۵ و ۵/۳۷ ± ۵/۰درجه سلسیوس)، رطوبت ۵±۶۵ درصد و طول دوره ۱۶ ساعت روشنایی و۸ ساعت تاریکی مطالعه شد. طول عمر (میانگین±خطای معیار) با افزایش دما کاهش یافت و بلندترین طول عمر در دمای ۱۵ درجه سلسیوس (۸۶/۳±۱۸/۷۳ روز) و کوتاه ترین در دمای ۳۵ درجه سلسیوس (۴۸/۰±۹۸/۱۸ روز) بود. نرخ رشد حشرات بالغ (۱/میانگین طول عمر) بخوبی با مدل تغییریافته شارپ-دومیشل در دامنه دمای مورد مطالعه برازش یافت (۹۹۴/۰r۲ =) و از آن برای محاسبه سن فیزیولوژیک استفاده شد. میانگین تعداد کل تخم های میزبان پارازیته شده به ازای هر ماده (میانگین±خطای معیار) در دمای ۵/۱۷ درجه سلسیوس، بیشترین (۲۱/۳±۸۴/۲۷۵ تخم میزبان) و در دمای ۱۵ درجه سلسیوس، کمترین (۲۲۱/۳±۰۶/۲۵ تخم میزبان) میزان را داشت. پارازیتیسم کل وابسته به دما با تابع  extreme value برازش یافت (۹۳۴/۰ r۲ =). نرخ پارازیتیسم تجمعی ویژه سنی بخوبی با تابع دوپارامتری میبول توصیف شد (۹۶۷/۰ r۲ =). نرخ بقاء ویژه سنی نیز بخوبی با مدل سیگموییدی برازش یافت (۹۷۹/۰ r۲ =). انتظار می رود که مدل های برازش یافته و پارامترهای آن ها برای توسعه مدل جمعیتی T. grandis و درک بهتر از استراتژی پارازیتیسم آن مفید باشند.

کلیدواژه ها:

Trissolcus grandis ، Eurygaster integriceps ، پارازیتویید تخم ، مدل پارازیتیسم ، دما