مقایسه نقش پزشکان عمومی در مدل های موجود برنامه پزشکی خانواده در ایران با مدل پیشنهادی یکپارچه شهری و روستایی

سابقه و هدف : در حال حاضر در کشور ایران، برنامه پزشک خانواده در مناطق روستایی، عشایری و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر و همچنین در استان های فارس و مازندران با دو مدل اجرایی وجود دارد. با توجه به نقاط ضعف و تهدید های موجود در مدل های مورد استفاده برنامه در ایران، بر آن شدیم تا مدلی به صورت یکپارچه در مناطق شهری و روستایی ارائه دهیم. این مطالعه سعی دارد تا به مقایسه نقش پزشکان عمومی در دو مدل موجود و پیشنهادی که بصورت یکپارچه در مناطق شهری و روستایی قابل اجرا می باشد بپردازد. مواد و روش ها: در این بررسی جایگاه پزشکان در پنج نقش تحت عنوان پزشک خانواده(پزشکی که خدمات مستمر و مداوم بیش از سه سال ارائه میدهد) پزشک مراقب(پزشکی که به خدمات مراقبتی را بصورت فعال ارائه می دهد) پزشک درمانی(پزشکی که فقط درمان سرپایی انجام می دهد) پزشک ارجاع دهنده(پزشکی که بیماران را به سطح بالاتر ارجاع می دهد) و پزشک ناظر(پزشکی که بر تعامل پزشکان و بیماران نظارت دارد) در دو مدل موجود با مدل پیشنهادی بر اساس روش swot مقایسه گردید این مطالعه کیفی با مصاحبه عمیق و نیمه ساختارمند در سال ۱۴۰۱ انجام شد. نمونه آماری شامل ۳ نفراز گروه خبره مطلع به برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع در وزارت بهداشت، ۳ مدیر اجرایی و ۱۲ کارشناس گسترش شبکه ها و ۳ کارشناس از سازمان های بیمه گر، ۹ نفر پزشک خانواده و ۹ نفر مراجعه کننده به مراکز خدمات جامع سلامت روستایی و شهری در استان های تهران، سیستان و بلوچستان، فارس و مازندران که جمعا ۳۹ نفر بودند مبتنی بر هدف بررسی انتخاب شدند. مصاحبه ها پس از انجام پیاده سازی و داده ها به روش چهارچوبی تحلیل شدند. یافته ها: در برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع در مناطق روستایی، عشایری و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر؛ نقاط قوت برنامه: نقش پزشک درمانی و مراقب. نقاط ضعف: نقش پزشک خانواده، پزشک ارجاع دهنده و پزشک ناظر. فرصت ها: حمایت مسئولین و پشتوانه قانونی. تهدیدها: حذف بخش خصوصی، نارضایتی مردم و پزشکان. در برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع فارس و مازندران: نقاط قوت: نقش پزشک خانواده، پزشک درمانی و ارجاع دهنده. نقاط ضعف: نقش پزشک مراقب و پزشک ناظر. فرصت ها: حمایت مسئولین و پشتوانه قانونی و مشارکت بخش خصوصی. تهدیدها: ناکارآمدی نظام پرداخت و نارضایتی پزشکان. در مدل پزشکی خانواده و نظام ارجاع پیشنهادی به صورت یکپارچه در مناطق شهری و روستایی: نقاط قوت: نقش پزشک خانواده، ارجاع دهنده، مراقب و پزشک ناظر. نقاط ضعف: نقش پزشک درمانی. فرصت ها: مشارکت بخش خصوصی و دولتی. تهدیدها: عدم پشتوانه قانونی و کمبود پزشک.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که نقش پزشکان عمومی در مدل پزشکی خانواده و نظام ارجاع پیشنهادی یکپارچه در مناطق شهری و روستایی در مقایسه با دو مدل موجود از نقاط قوت بیشتری برخوردار است لذا با برطرف کردن نفاط ضعف و تهدید های موجود اجرای مدل های این چنینی، می تواند کارایی و اثر بخشی خود را در جامعیت بخشیدن به تمام نقش های پزشکان عمومی ایفاد نماید.

کلیدواژه ها:

پزشک خانواده ، پزشک مراقب ، پزشک ارجاع دهنده ، پزشک درمانی ، پزشک ناظر ، پزشکی خانواده و نظام ارجاع