روش های برآورد مقادیر برداشت و تخلیه منابع آب زیرزمینی (بخش دوم: بررسی وضعیت جهان و ایران)

منابع آب زیرزمینی به عنوان منابعی حیاتی برای نسل های فعلی و آینده، در بسیاری از دشت­های ایران به طور پایدار مورد استفاده قرار نگرفته است. منابع آب زیرزمینی در سده اخیر بر اثر افزایش جمعیت و افزایش تقاضای غذایی ناشی از آن بیش از پیش برداشت شده­اند. این مسئله تهدیدی جدی برای حفظ معیشت، پایداری جوامع محلی و سرمایه گذاری های اقتصادی است. ازاین رو شناخت، بررسی و تدوین راه کارهایی به منظور جلوگیری از ادامه­ این روند ضروری به نظر می رسد. روش­های متداولی برای برآورد مقادیر برداشت (آمارهای کشوری و مدل سازی هیدرولوژیکی) و تخلیه (روش بیلان آب، روش­های مبتنی برحجم و برآورد­های غیرمستقیم زمین­سنجی یا ژئودزیکی) وجود دارد که با توجه به محدودیت و ویژگی­های هر یک می­توان از آن ها بهره جست. ازاین رو، در این مطالعه به ارزیابی روش­های برآورد مقادیر برداشت و تخلیه با استفاده از مرور مطالعات صورت گرفته در دو بخش جهان و ایران پرداخته شده است، تا چشم­انداز کلی از وضعیت منابع آب زیرزمینی جهان و ایران به دست آید. جمع­بندی حاصل از مطالعات صورت گرفته بیانگر برداشت و تخلیه ۸۰۰ و ۱۸۴ میلیارد مترمکعب در سطح جهانی و ۷۱ و ۹/۶ میلیارد مترمکعب (۱۰ و چهار درصد میزان جهانی) برای ایران می باشد که نشان­دهنده­ اتکای منابع آب کشور به منابع آب زیرزمینی است. اتکایی که منجر به بروز مشکلاتی اعم از شوری و کاهش تراز آب زیرزمینی، فرونشست و مسائل اجتماعی اقتصادی حاصل از آن می­شود. هم چنین بیش ترین استفاده از منابع آب زیرزمینی مربوط به کشاورزی می­باشد و با وجود کاهش سهم مقدار برداشت، نسبت مقدار تخلیه به مقدار برداشت تغییری ننموده است.

کلیدواژه ها:

استفاده پایدار ، بیلان آب ، کاهش تراز آب زیرزمینی ، فرونشست