بررسی رابطه چرای دام بر میزان تولید کل علوفه بوته زارهای مناطق خشک (مطالعه موردی: شهرستان بم؛ منطقه کواروئیه)

تولید علوفه از مهم ترین خدمات تولیدی مراتع محسوب می شوند. هدف اصلی این مقاله بررسی رابطه چرای دام بر میزان تولید کل علوفهبوته زارهای مناطق خشک (مطالعه موردی: شهرستان بم؛ منطقه کواروئیه) می باشد. به این منظور پس از تعیین ۳ کانون بحرانی، پلات هادر ۴ جهت اصلی جغرافیایی در فاصله های مشخصی از این کانونها مستقر گردید، در مرحله بعد تولید علوفه به روش نمونه گیری مضاعفدر داخل پلات ها اندازه گیری شد. نمونه خاک از عمق ۰-۳۰ سانتی متری برداشت، به آزمایشگاه منتقل و سپس می زان کربن خاک با روش والکی بلاک برآورد شد. نتایج تحقیق نشان داد در بوته زارهای دریجان و جزین، در فواصل دورتر از آبشخور با کاهش چرا ی دام،گونه های نامرغوب دارای کلاس خوشخوراکی ۳ افزایش یافته اند (به ترتیب P=۰/۰۴۵ و P<۰/۰۰۰۱). بنابراین در نزدیک آبشخور ترکیب گیاهی تغییر کرده و در نتیجه یک آستانه ساختاری رخ داده است. نتایج DCA نشان داد که با زیاد شدن شدت چرا ی دام، گونه های گیاهی Haranta Peganum ، Echinups Vilasisimus ، Launaea Spinosa ، Acantholimon Horrida ، Achilla millefolium و Daphne Mucranta فزایش یافته اند. شدت چرای کم تا متوسط دام، باعث رویش گونه Astagalus Gossypinus و پس از آن گونه های Zygophylum eurypterum Boiss ، Thymus vulgaris و Amigdalus Scoparia شده است. در همه بوته زارها، افزایش فاصله از کانون بحران بر میزان تولیدکل علوفه مراتع تاثیر معن ی دار دارد (P<۰/۰۰۰۱)؛ با افزایش فاصله از کانون بحرانی در اثر کاهش میزان چرای دام، تولید گیاهی افزایش یافته و بیشترین تولید در فواصل دورتر از آبشخور که چرا ی دام کمتر بودهمشاهده گردید. همچنین فاصله ای را که آستانه در آبشخور سه روستای جزین، توکل آباد و دریجان نشان می دهد، یکسان نبوده است .بنابر نتایج این پژوهش با توجه به اهمیت مراتع به خصوص در زمینه تولی د علوفه در منطقه کوارو یی ه، پیشنه اد م ی شود با افزا یشآبشخورها و توزیع مناسب دام و.... فشار چرای دام بخصوص در نزدیکی آبشخورها کاهش یابد و می توان با مدیریت صحیح اکوسیستم هایمد نظر را اصلاح نمود.

کلیدواژه ها:

خدمات اکوسیستم ، کواروییه ، آستانه عملکردی ، تولید علوفه ، چرای دام