عصیان در متون حماسی ملی ایران (انگیزههای خویشاوندکشی )

عصیان اساس و بن مایه حماسه و عامل پیش برنده آن است . کارکرد عصیان در حماسه مانند پیرنگ در داستان است که توالی منطقی رخدادها را سامان می بخشد. به بیان دیگر در صورت فقدان عصیان، حماسه قادر به صیرورت نیست . هر متن حماسی ، بازتاب دهنده تقابل طرفینی است که در ذات خود برهم اند و باهم بودنشان از نظرگاه فلسفی امری محال است . طرفینی که از ژرفساخت روان آدمی برآمده، در جهان متن تبلور یافته اند. دو ساحتی بودن روان انسان که فضیلت و رذیلت را توامان در خود جای داده، نسخه نخستین و نانوشته جهان حماسی است که بعدها به مدد قریحه حماسه پردازان در قالب متون تجلی می یابد. یکی از انواع این عصیانها در متون حماسی خویشاوندکشی است که علل و انگیزههای مختلفی دارد که در پژوهش حاضر مورد بررسی قرار گرفته است . برای گردآوری دادههای پژوهش حاضر، هجده منظومه حماسی ملی ایرانی (شاهنامه فردوسی ، گرشاسپ نامه اسدی طوسی ، کوش نامه ، بانوگشسب نامه ، برزونامه ، کک کوهزاد، فرامرزنامه بزرگ، بهمن نامه ، شهریارنامه ، جهانگیرنامه ، شبرنگ نامه ، بیژننامه ، کک کوهزادنامه ، ببربیاننامه ، داستان پتیاره، تهمینه نامه ، تهمینه نامه بلند، رزمنامه شکاوندکوه) که دربردارنده بیش از صدهزار بیت است ، مورد کاوش قرارگرفت و پس از مطالعه دقیق متون یادشده، این نوع عصیان فقط در شاهنامه و کوشنامه یافت شد.

کلیدواژه ها:

انسان ، عصیان ، ادبیات ، حماسه ، خویشاوندکشی .