ارزیابی آمایش فضایی پراکنده رویی شهری در منطقه کلانشهری تهران

مناطق کلانشهری به عنوان پد یده ای نوظهور در مقا یسه ی دیگر شیوههای سکونت انسانی دارای روند شکل گیری و گسترش سر یع تری در عرصه های مختلف است . هر منطقه ی کلانشهری با توجه به ویژگی ها و شرایط محیطی خود می تواند از الگوی رشد متفاوتی پیروی کند. بررسی ادبیات موج ود در این زمینه نشان می دهد که نمی توان الگوی ثابت و مشخصی برای تمامی مناطق کلانشهری ارائه کرد. ازاین رو بایستی بوسیله ی شاخص ها یی به سنجش میزان شکل گیری و گسترش پراکندهرو یی در مناطق کلانشهری پرداخت . بر این مبنا هدف اصلی در این تحقیق شناسا یی و بکارگیری سنجه ی آمایش فضایی -عملکردی به عنوان یکی از عوامل تاثیر گذار بر شکل گیری و گسترش این پدیده است . با توجه به دو بخشی بودن این سنجه ، دو دسته ی اصلی از روش ها مورد استفاده قرار گرفته است . در تحلیل آمایش فضایی از شاخص آنتروپی شانون استفاده شده است که با استفاده از آن میزان پیوستگی فضا یی در طی سال های مختلف مورد سنجش قرار خواهد گرفت . در تحلیل پیوستگی عملکردی از تحلیل شبکه استفاده شده است که بر اساس آن شاخص میزان جریان میان عناصر فضا یی منطقه به عنوان عامل پیوستگی عملکردی شناخته می شود. نتایج تحقیق نشان می دهد که گسترش پد یده ی پراکنده رویی رابطه ای مستقیم با پیوستگی فضایی -عملکردی دارد. به طوری که شهر تهران و کرج به عنوان دو نقطه ی مسلط در منطقه ی کلانشهری تاثیرات ویژهای بر این الگو داشته اند. این نتایج نشان میدهد با گسترش و توسعه ی کرج به عنوان نقطه ی مسلط در محدودهی پیرامونی خود و همکاری با شهر تهران در کنار وابستگی عملکردی ، مجموعه ی شهری قوی با مرکزیت شهری تهران شکل گرفته و مناطق پیرامونی در دورههای قبل به محدودههای توسعه یافته ی پیوسته در حال تبدیل هستند.

کلیدواژه ها:

مناطق کلانشهری ، پراکندهرویی ، الگوی فضا یی ، آما یش شهری