پروبیوتیکها

مجاری گوارش انسان از ابتدا تا انتها )دهان، مری، معده، دئودنوم، روده و کولون( نقش ویژه ای در تجزیه موادغذایی به انرژی و سایرموارد موردنیاز بدن دارد. دریک طول عمر طبیعی ، درحدود 60 تن غذا ازاین کانال عبور میکند. محیط گوارش انسان کمپلکس پیچیدهایی از میکروارگانیسمهای مختلف است و ازنظر بیولوژیکی، زنده ترین و فعالترین ارگان بدن محسوب میشود. گذشته از بعد تغذیه ایو مسأل ه جذب مواد غذایی مصرفی، فعالیتهای متابولیکی پیچیده دراین بخش اثر مشخصی روی سلامتی انسان دارد( 18،12،5 ) برآورد شده است که در بدن انسان حدود (14)10 میکروب زنده وجود دارد که این تعدا د حتی از تعداد سلولهای بدن فرد که (13)10 می باشد، بیشتراست. بیش از 400 گونه باکتریایی مختلف در مدفوع و روده بزرگ یک فرد سالم شناسایی شده است که ازنظر جمعیت میکروبی به حدود (13)cfu10 در هر گرم میرسد. این تعداد در روده باریک به cfu (8)10-(4)10 و در معده فقط (2)10-(1)10 cfu در هر گرم می رسد. مطالعات آزمایشگاهی نشان می دهد که در مجاری گوارشی یک مرد متوسط درحدود ی ک کیلوگرم باکتری و در مجاری گوارشی یک زن متوسط درحدود 800 گرم باکتری وجود دارد . فلورمیکروبی سیستم گوارشی انسان، از بدو تولد تا دوره میانسالی دستخوش تغییرا ت اساسی میباشد. سیستم گوارش جنین و نوزاد تازه متوسط شده فاقد هرگونه باکتری و استریل میباشد. اما بلافاصله بعد از تولد، جایگزینی باکتریها دراین بخش آغاز میشود. عواملی مثل شرایط بهداشتی، تکنیکهای زایمانی )طبیعی – سزارین(، فلورمیکروبی مجاری تولد، نحوه تغذیه و .. . تماماً روی گونه های میکروبی مجاری گوارش نوزاد تأثیر می گذارند. طی 2الی 5روز او ل علاوه بر کلی فرمها، انتروکوکسیها، کلستریدیا، و لاکتورباسیلوسها، بیفیدوباکتریومها تظاهر می یابند و تا پایان هفته اول، فلورمیکروبی غالب را تشکیل میدهند، به نحویکه در نوزادان تغذیه شده با شیر مادر جمعیت این باکتری به cfu (11)10-(10)10 درهر گرم مدفوع میرسد و این درحالی است که حضورکلی فرمها و سایر باکتریها بسیار ناچیزاست. لاکتوکوکسی ، انتروکوکسی و کلی فرمها کمتر از 1 درصد جمعیت را تشکیل میدهند و باکتروئیدها، کلستریدیا و سایر باکتریها اصلاً وجود ندارند ( 18،12،5 ) .پس میتوان به این نتیجه رسید که، نحوه تغذیه نوزاد (شیرخشک یا شیر مادر)به شد ت روی فلورمیکروبی مجاری گوارشی او تأثیرگذار میباشد. درمجاری گوارشی کودکان تغذیه شده با شیرمادر، میزان باکتریهای بیفیدو بیشتر از کودکان تغذیه شده با شیر خشک می باشد که باعث میشود تا میزان باکتریهای بیهوازی اختیاریدراین کودکان کمتر باشد. به علاوه شیرمادر دارای قدرت بافری کمتری در مقایسه با شیر خشک میباشد و ای نموجب میگردد تا مجاریرودهای دراین کودکان به سرعت اسیدی شود و این اسیدیته یک عامل بازدارنده رشد کلستریدیاها و باکتریوئیدهای دیگر میباشد و اینمحیط، یک محیط اختصاص یبرای رشد بیفیدوها میگردد. علاوه بر موارد ذکرشده، شیرمادر حاوی اولیگوساکاریدهای طبیع ی میباشد کهرشد باکتریهای مفید را تحریک مینماید . پس نتیجه میشود که شیر مادر جدا از کامل بودن ازنظر مواد مغذی و ... شامل هزاران ترکیببیولوژیک میباشد که موجب تقویت سیستم ایمنی نوزاد میشود و اکوسیستم داخلی مجاری گوارشی را تحت تأثیر قرار میدهد. با از شیرگرفتن نوزاد و بالارفتن این جمعیت میکروبی، سیستم گوارش تغییر میکند .بیفیدوباکتریا کاهش مییابد و باکتروئیدها فلورغالب را تشکیل میدهند و در مقام بعدی ،یوباکتریوم جای میگیرد. فلورمیکروبی افراد بالغ و بزرگسال، تقریباً ثابت است اما با افزایش سن، فلورمیکروبی بازهم دستخوش تغییر می شود، به نحوی که کاهش قابل توجه تعد ابیفیدوباکتریا و افزایش باکتریهای مضر مثل کلستریدیوم پرفرینژنس باعث ایجاد اسهال در سالمندان میشود( 14،5 ). ترکیب پیچیده فلورسیستم گوارش در افراد سالم تقریباً ثابت است .علاوه برسن، عوامل دیگری که میتوانند این بالانس میکروبی را به هم بزنند، فشارها یروانی، رژیم غذایی، بیماری، داروها، فسادهای میکروبی، یبوست، آب و هوا، موقعیت جغرافیایی،نژاد، شرایط اقتصادی و روش زندگی میباشند. هرگونه تغییری دراین تعادل میکروبی ،اجازه مسلط شدن میکروب های مضر را خواهد داد و باعث بروز بیماریهای گوارشی میشود( 8) بدین ترتیب فلورمیکروبی سیستم گوارش به دو دلیل مهم است : 1 -باوجود فلور مفید، میکروارگانیسمهای پاتوژن قدرت رشد و تکثیر ندارند . فعالیتمتابولیک برای میزبان ایجاد میکنند که قدرت و دامنه این فعالیت مانند کب داست .این فلورمیکروبی را میتوان در سه گروه تقسیم بندیکرد: مضر، مفید و بی تأثیر د رسلامتی انسان بیفیدوباکتریومها و لاکتوباسیلها، در دسته باکتریهای مفید، و لیستریا، سالمونلا، گونه های خاص اشرشیاکلی، کلستریدیوم پروتئوس و انواعی از باکتروئیدها در دسته باکتریهای مضر قرار میگیرند. این باکتریها با تولید ترکیبات مضری مانند آمینها، ایندول، سولفات هیدروژن و فنلها، از مواد غذایی مصرفی، باعث ایجاد مشکلات خاص گوارشی میشوند. این باکتریه امیتوانند در موارد خاص، پاتوژن نیز باشند( 6،4 ) .مخاط روده های سالم به همراه فلورمیکروبی طبیعی، به صورت مانعی بر سر راه نفوذ باکتریها پاتوژن، آنتیژنهاو سایر مواد مضر قرارگرفته است. در افراد سالم، این مانع پایدا راست و فعالیت میکرو فلور طبیعی را فراهم میکند. جهت حفظ اینتعادل میکروبی، باکتریهای سودمندی همچون لاکتوباسیلوسهای گرم مثبت و بیفیدوباکتریها باید غالب باشند. بهطوریکه حدود 58 درصداز فلورمیکروبی روده فرد سالم باید شامل این باکتریهای مفید باشد .زمانیکه فلورمیکروبی طبیعی و یا سلولهای اپیتلیال به نحوی آسیبببینند، نقص د رمکانیسم عملکرد دیواره مشاهده می شود که منجر به بروز اختلالاتی در وضعیت فرد میشود .عوارضی مثل تولید گاز،نفخ، مسمومیت و سوء هاضمه، اسهال و ... ایجادمیگردد. گونه های معمول مورد استفاده در صنعت لبنیات، قابلیت چسبندگی به مخاطروده را ندارند و این ویژگی به باکتریهای پروبیوتیک نسبت داده شده است.