متالوژنی کانسارهای مس مانتو با نگاهی ویژه به کانسار مس نسیم، شمال غرب بردسکن، خراسان رضوی

مهم ­ترین کانسارهای نوع مانتو در ناحیه کردیلرای ساحلی وکردیلرای مرکزی در شمال شیلی واقع شده ­اند. در ایران، کانسارهای مس نوع مانتو در زون ساوه- جیرفت، آتشفشان های شرق ایران ، مجموعه آتشفشانی- نفوذی البرز- آذربایجان، ناحیه سبزوار و زون سنندج- سیرجان گزارش شده اند که نشان دهنده وجود توانایی قابل توجه از این نوع کانسار است. محدوده معدنی مس نسیم در شمال ­شرق ایران و در شمال ­غرب شهرستان بردسکن واقع شده است. این کانسار بخشی از صفحه ایران مرکزی و قسمتی از زیر پهنه سبزوار و منطقه اوریان است. واحدهای زمین ­شناسی رخنمون یافته در مناطق مورد بررسی شامل سنگ­ های آتشفشانی اواخر ترشیری ( پالئوسن- ائوسن) و سنگ­ های رسوبی از جمله کنگلومرا و سنگ آهک است. در کانسار مس نسیم، کانی­سازی در یک افق خاص که واحد کنگلومراست، ایجاد شده است. کنگلومرا از قطعه های آتشفشانی و سیمان کربناته و آتشفشانی تشکیل شده است. مهم ­ترین و اصلی ­ترین کانی سولفیدی موجود در منطقه مورد بررسی، کالکوسیت است. دگرسانی در محدوده نسیم به دو دسته تقسیم می شود: ۱) قبل از کانی ­سازی و ۲) هم زمان با کانی­ سازی. دگرسانی قبل از کانی ­سازی شامل سلادونیت، کربناتی، سیلیسی و پروپیلیتیک ناحیه ای است و در نوع دوم که هم زمان با کانی ­سازی است، مقدار جزئی کلریت، زئولیت و کلسیت ایجاد شده است. در این سامانه محلول دارای شیمی متفاوتی نسبت به سامانه های کانی ­سازی دیگر مانند IOCG و ماسیوسولفید، پورفیری و ... است؛ زیرا در این کانسار محلول کاملا احیایی و فقیر از آهن و سیلیس است.

کلیدواژه ها:

کالکوسیت ، آندزیت ، معدن نسیم ، بردسکن ، منطقه اوریان ، زیر پهنه سبزوار