تبیین جلوه های بصری کتاب قابوسنامه و جایگاه آن در هنر نگارگری ایران

نسخه تصویری قابوسنامه به عنوان یکی از نسخ با ارزش در هنر تصویرسازی دوران اسلامی ایران، در بطن خود تصاویری را شامل میشود که در کنار متن دستنویس آن، راهنمای خوبی برای درک مخاطب از پیام متن میباشد. این تصاویر دارای ویژگی پیام رسانی و روایتگری بالایی هستند. بدین منظور با توجه به لزوم تحقیقات منظم و مدون در زمینه های مختلف اعم از تاریخچه موضوع و محتویات اثر بر اساس اصول و مبانی هنرهای تجسمی، در پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل تصاویر این کتاب با روش آیکونولوژی پانوفسکی پرداخته میشود که با بیان سوابق تاریخی و گذر از دو مرحله توصیف و تحلیل تصاویر به مرحله سوم که تفسیر همه جانبه تصاویر میباشد، می پردازد. در این راستا، تطبیقی نیز با ویژگی های کلی هنر نگارگری ایران انجام پذیرفته است تا با درک شباهتها و تفاوتهای نحوه تصویرگری این اثر با مجموعه آن ویژگیها، جایگاه واقعی آن در هنر نگارگری ایران مشخص شود. نتیجه حاصل از این پژوهش نشان میدهد که این اثر با وجود قرار داشتن در حیطه زمانی اوایل اسلام در ایران، علاوه بر ارائه بسیاری از عناصر هنر اسلامی، در پارهای موارد همچنان شاخصه های خاص هنر باستان ایران را منعکس می کند علاوه بر این که شباهت هایی را نیز در نمایش بعضی از موضوعات و عناصر از هنر سرزمینهای دیگر که از دیر زمانی ارتباطاتی با ایران داشتهاند، نشان میدهد. همچنین نشانه هایی از تصاویر این کتاب در هنر تصویرگری دوره های بعد یعنی دوره ایلخانی، وجوددارد که خود نشان دهنده جایگاه واقعی این اثر در تداوم و تکامل هنر نگارگری ایران میباشد.

کلیدواژه ها:

تصویرسازی ، نگارگری ، قابوسنامه ، آیکونولوژی ، هنر اسلامی ، هنر ساسانی.